Menu
Τεχνικά, το «Εγώ» είναι αίσθηση του εαυτού.
Είναι η αίσθηση ότι «είμαι κάποιος», ότι έχω μια ταυτότητα, ότι υπάρχω ως άτομο.
Η δύναμη του «Εγώ» είναι η ικανότητα να διατηρούμε ακέραια την ταυτότητά μας, παρά τις όποιες εξωτερικές δυνάμεις και παρά την όποια ψυχοσυναισθηματική αναστάτωση.
Αν το «Εγώ» ερμηνεύεται ως η αίσθηση του εαυτού μας, τότε η αυτοεκτίμηση ερμηνεύεται ως ο βαθμός και η ποιότητα της θεώρησης που ο καθένας έχει σχετικά με την αξία του δικού του «Εγώ».
Το επαναλαμβάνω.
Αυτοεκτίμηση είναι ο βαθμός και η ποιότητα της θεώρησης που έχει το άτομο για τον εαυτό του, κατ’ επέκταση για την ταυτότητά του, για το «εγώ» του.
Όταν λέμε ότι κάποιος έχει «χαμηλή αυτοεκτίμηση» εννοούμε ότι θεωρεί ότι δεν αξίζει πολύ.
Όταν λέμε ότι κάποιος έχει «υψηλή αυτοεκτίμηση» εννοούμε ότι θεωρεί πως αξίζει πολύ.
Τι εννοούμε όμως όταν μιλάμε για αξία ενός ανθρώπου;
Μήπως ο άνθρωπος έχει κάποια ετικέτα όπου αναγράφεται η τιμή του;
Όχι ακριβώς…
Η αξία στην οποία αναφερόμαστε, προέρχεται από βιολογικούς και κοινωνικούς μηχανισμούς και όχι από κάποιο εμπορικό τιμοκατάλογο ανθρώπινης επινόησης.
Ένας πλούσιος άνθρωπος πολύ πιθανόν θα σας πει ότι η αξία ενός ανθρώπου μετριέται από την αντιστοιχία του σε χρήματα.
Ένας καλλιτέχνης από την ικανότητά του να αναγνωρίζει και να επικοινωνεί την αισθητική και τα συναισθήματα.
Και ούτω καθ’ εξής…
–
–
Μπορούμε να βρούμε κάτι κοινό σε όλους αυτούς τους τρόπους «αξιολόγησης»;
Ω, ναι!
Κάθε μορφή αξίας στην οποία αναφέρεται κάποιος, αποτελεί ένα μέσο για την επίτευξη περισσότερης και καλύτερης ποιότητας επιβίωσης για το άτομο και το περιβάλλον.
Έτσι μπορούμε να δώσουμε ένα πολύ πρακτικό ορισμό στο τι σημαίνει «αξία ενός ανθρώπου», και είναι:
Η αξία ενός ανθρώπου ορίζεται από τον βαθμό που εξασφαλίζει και ενισχύει την επιβίωση του εαυτού του, των συνανθρώπων του και του περιβάλλοντός του.
Αυτή είναι η βάση κάθε μορφής αξίας, όταν αναφερόμαστε σε έναν άνθρωπο. Φυσικά, ο καθένας μπορεί να έχει πολλές διαφορετικές μορφές αξίας, η βάση όμως παραμένει ίδια, ανεξαιρέτως της μορφής που αναφερόμαστε.
Διαφορετικοί άνθρωποι και διαφορετικές ομάδες αναγνωρίζουν διαφορετικές μορφές αξίας. Ο ίδιος άνθρωπος μπορεί να παρουσιάζει μεγαλύτερη αξία σε ένα περιβάλλον από ένα άλλο, σε μία κατάσταση από μία άλλη ή για έναν άνθρωπο από έναν άλλον.
Για παράδειγμα, ο σύζυγος της Κατερίνας εμφανίζει μεγάλη αξία για την Κατερίνα και το παιδί τους, αλλά καθόλου για τις άλλες γυναίκες, τουλάχιστον ως προς την αξία που δίνει κανείς στην οικογένειά του.
Εγώ δίνω μια α’ αξία σε έναν πελάτη που με προσλαμβάνει ως coach, αλλά όπως είναι φυσικό δεν μπορώ να δώσω την ίδια σε κάποιον που δε με γνωρίζει ή δεν έχει συνεργαστεί μαζί μου.
Απλή λογική.
–
Ποια είναι η διαφορά μεταξύ αυτών των δύο όρων;
Πολλοί άνθρωποι έχουν μια σύγχυση μεταξύ αυτών των δύο λέξεων, που σε ένα βαθμό είναι δικαιολογημένη. Επειδή όμως εμείς εδώ, μας αρέσει να κατανοούμε πολύ καλά οτιδήποτε με το οποίο καταπιανόμαστε, είναι δουλειά μας να ορίσουμε αυτές τις δύο λέξεις σωστά και να διακρίνουμε τις διαφορές τους.
Σύμφωνα με όσα συζητήσαμε παραπάνω, έχουμε τον ακόλουθο ορισμό:
Αυτοεκτίμηση είναι η ικανότητα ενός ατόμου να αναγνωρίζει τη δική του αξία ως προς τον εαυτό του και τους άλλους.
Προσέξτε, δεν λέμε απλώς ότι κάποιος απλώς «έχει αξία», αλλά ότι μπορεί και να την αναγνωρίσει. Υπάρχει μια σημαντική διαφορά λοιπόν.
Εξ’ ορισμού προκύπτει ότι κάποιος που δεν έχει αξία, αλλά νομίζει ότι έχει, μπορεί να εμφανίζει ψευδή αυτοεκτίμηση.
Στην επόμενη ενότητα θα αναφερθώ στη διαφορά μεταξύ αυτοαναφοράς και ετεροαναφοράς, ώστε να δούμε καλύτερα από πού πηγάζουν τα βασικά δεδομένα που το άτομο χρησιμοποιεί για να αξιολογήσει την αξία του.
–
–
Τι είναι η αυτοπεποίθηση;
Αυτοπεποίθηση είναι η βεβαιότητα ενός ατόμου ότι μπορεί να καταφέρει κάτι συγκεκριμένο.
Ας το αναλύσουμε προσεκτικά.
Με τη λέξη βεβαιότητα μιλάμε για εμπιστοσύνη, για σιγουριά, για πίστη.
Βεβαιότητα (εμπιστοσύνη, σιγουριά, πίστη) σε τι;
Στον εαυτό του… συγκεκριμένα στην ικανότητα που ο ίδιος έχει.
Τι σημαίνει «ικανότητα»;
Σύμφωνα με το λεξικό του Τριανταφυλλίδη: Ικανότητα είναι η ιδιότητα την οποία έχει κάποιος, από τη φύση του ή από το χαρακτήρα του, να πετυχαίνει ένα αποτέλεσμα ή στόχο.
Ικανότητα για ποιο πράγμα;
Για να καταφέρει κάτι συγκεκριμένο, να κάνει κάτι συγκεκριμένο.
Λέμε για παράδειγμα, «έχω αυτοπεποίθηση σχετικά για τη νέα μου θέση ως υπεύθυνος προσωπικού». Δηλαδή, έχω εμπιστοσύνη στον εαυτό μου ότι μπορεί να ασκήσει σωστά και με επιτυχία τα καθήκοντα του νέου μου πόστου.
–
–
–
Κάποιος μπορεί να έχει αυτοεκτίμηση, μαζί και αυτοπεποίθηση σχετικά με κάποιους στόχους ή δραστηριότητές του∙ ενώ για άλλους στόχους και δραστηριότητες να μην έχει την αυτοπεποίθηση.
Κάποιος άλλος μπορεί να έχει αυτοπεποίθηση σχετικά με κάποιους στόχους και δραστηριότητες αλλά να του λείπει η αυτοεκτίμηση.
Κάποιος τρίτος μπορεί να μην έχει κανένα από τα δύο χαρακτηριστικά.
–
–
–
Βλέπετε πόσο διαφορετικά πράγματα περιγράφουν αυτά τα δύο;
Έτσι, την επόμενη φορά που κάποιος θα σας μιλήσει για ένα πρόβλημα και εσείς θα θέλετε να τον βοηθήσετε (ή να βοηθήσετε τον εαυτό σας), προσπαθήστε να διακρίνετε ποια από τα δύο αυτά χαρακτηριστικά υπάρχουν, σε τι βαθμό και σε τι κατάσταση*
* Υπάρχει η ορθή κατάσταση και η λανθάνουσα κατάσταση, με τη δεύτερη να εμφανίζεται σε διαφορετικές εκδοχές.
Τα στοιχεία του «Εγώ», της «αυτοεκτίμησης» και της «αυτοπεποίθησης», ανεξαιρέτως αν βρίσκονται σε μια υγιή και χρήσιμη ή σε μια προβληματική/επιβλαβή κατάσταση, εμπίπτουν σε δύο πολύ σημαντικές και ευρύτερες κατηγορίες.
Ο καθένας έχει τις δικές του θεωρήσεις σχετικά με τον εαυτό του, που πηγάζουν από το παρελθόν και την ψυχική του κατάσταση. Ένα σημαντικό μέρος αυτών πηγάζει από την εμπειρία και την αξιολόγηση που γίνεται σχετικά με την αξία και την ικανότητα του ατόμου.
Αυτές οι «αξιολογήσεις» προέρχονται από δύο πηγές, καθεμία από τις οποίες δημιουργεί μια κατηγορία αναφοράς.
Αυτές είναι:
ΑΥΤΟΑΝΑΦΟΡΑ = Όταν η γνώμη που έχει κάποιος για τον εαυτό του πηγάζει από τον εαυτό του.
ΕΤΕΡΟΑΝΑΦΟΡΑ = Όταν η γνώμη που έχει κάποιος για τον εαυτό του πηγάζει από άλλα άτομα (είτε ένας, είτε περισσότεροι).
Για διάφορους λόγους, σε κάθε άνθρωπο η μία από τις δύο κατηγορίες είναι κυρίαρχη και επισκιάζει την άλλη.
Στο ταξίδι της αυτογνωσίας και της αυτοβελτίωσης είναι σημαντικό το άτομο να αναγνωρίσει σύντομα σε ποια από τις δύο κατηγορίες βρίσκεται.
Σημείωση: κανένας δεν είναι μόνο στη μία κατηγορία απόλυτα, για όλα τα θέματα… απλώς η μία κυριαρχεί και διαμορφώνει περισσότερο τα παραπάνω στοιχεία.
–
–
–
Σε ποια από τις δύο κατηγορίες πρέπει να βρισκόμαστε για να έχουμε την καλύτερη δυνατή ψυχολογική κατάσταση, τη μεγαλύτερη και ισχυρότερη αυτοπεποίθηση και τα καλύτερα αποτελέσματα στη ζωή μας;
–
–
–
Σε καμία από τις δύο!
Ω ναι…
Διαβάζουμε συνεχώς άρθρα που λένε «να πιστεύεις στον εαυτό σου»… «να σχηματίζεις τη δική σου άποψη για τον εαυτό σου»… «μην ακούς τους άλλους»…
Την ίδια ώρα από άλλες πηγές ακούμε για τη σημασία του να διατηρείς ένα «σωστό» κοινωνικό προφίλ.
–
Ok…
Σίγουρα… σίγουρα είναι ένα πολύ καλύτερο «μέρος» αυτό που φτιάχνουμε μέσα στο δικό μας μυαλό… πολύ πιο ασφαλές και πολύ πιο αυτόνομο από αυτό που δίνει η γνώμη όλων των άλλων ανθρώπων…
Η δική μας γνώμη είναι σημαντική, αλλά όταν αγνοούμε τη γνώμη των άλλων ανθρώπων, εθελοτυφλούμε! Επικριτικοί ή όχι, οι τρίτοι έχουν κάτι σημαντικό να μας δώσουν… μας δίνουν πραγματικό, ρεαλιστικό και σκληρό feedback (όπως λέμε στα αγγλικά)… δηλαδή έντιμη ανατροφοδότηση, όπως λέμε στα ελληνικά.
Το να δίνεις σημασία στη γνώμη του άλλου σημαίνει ότι τον σέβεσαι, σημαίνει ότι ενδιαφέρεσαι και ότι δεν ζεις μόνο για σένα∙ αλλά κυρίως σημαίνει ότι σέβεσαι τον εαυτό σου, επειδή του δίνεις την ευκαιρία να διασταυρώσει απόψεις, συνεπώς να έχει πιο σφαιρική άποψη.
Πώς θα ήταν λοιπόν δυνατόν να είναι κακό το να συνεκτιμούμε σοβαρά και τη γνώμη των άλλων ανθρώπων;
–
–
Όπως έγραψα και στο προηγούμενο άρθρο με τίτλο Ελεύθερη Βούληση, Πραγματικότητα ή Ψευδαίσθηση; στην ενότητα η Αλήθεια είναι μάλλον… Υβριδική, σε πολλές περιπτώσεις η απάντηση βρίσκεται σε κάποιο συνδυασμό των αρχικά φαινομενικά αντίθετων απαντήσεων.
Τι είναι λοιπόν καλύτερο να καταφέρουμε να κάνουμε;
Μόνο έτσι μπορούμε να αποκτήσουμε υγιείς και ρεαλιστικές απόψεις για τον εαυτό μας.
Μόνο έτσι μπορούμε να χτίσουμε υγιή αυτοεκτίμηση, υγιή αυτοπεποίθηση, υγιή αίσθηση του εαυτού· οτιδήποτε άλλο είναι επισφαλές, μη ρεαλιστικό και αργά ή γρήγορα καταδικασμένο!
Με αυτόν τον τρόπο, δημιουργούμε αυτό που ονομάζουμε στον χώρο της αυτοβελτίωσης «ανθεκτικότητα» και ευελιξία ως άτομα και ως ταυτότητα.
Είμαστε ένα από τα ελάχιστα είδη που βρίσκονται ακόμα εν ζωή, αφού τα περισσότερα που εμφανίστηκαν στην γη έχουν από καιρό εξαφανιστεί. Μπορεί να έχουμε εξελιχθεί και να μπορούμε να διασφαλίσουμε σε σημαντικό βαθμό την επιβίωσή μας σήμερα, όμως απέχουμε πάρα πολύ από το να είμαστε τέλειοι οργανισμοί και τέλειο είδος ζωής.
Το «Εγώ», αυτή η αίσθηση του εαυτού, διαθέτει εξ αρχής ένα βασικό πρόγραμμα λειτουργίας, το οποίο ιστορικά φαίνεται να έχει βοηθήσει τον άνθρωπο να επιβιώσει με μεγαλύτερη επιτυχία.
Ωστόσο, το «Εγώ» και οι σχετικοί μηχανισμοί, έχουν περισσότερη σημασία για την κοινωνική πλευρά της ζωής, πολλές φορές ακόμα και σε βάρος της προσωπικής ακεραιότητας μας
Για την τροφή διαθέτουμε την αίσθηση της πείνας. Για τον ύπνο διαθέτουμε την αίσθηση της νύστας. Για τον πολλαπλασιασμό διαθέτουμε την επιθυμία του έρωτα, και ούτω καθεξής…
Για την κοινωνική ανέλιξη, την κοινωνική αποδοχή και την κοινωνική αναγνώριση όμως, διαθέτουμε το «Εγώ», την αίσθηση της ατομικότητας, την ιδέα ότι είμαστε καλύτεροι από άλλους.
Γνωρίζουμε από τη μελέτη των κοινωνιών, στο παρελθόν αλλά και στον παρόν, ότι το μέγεθος και η ένταση του «Εγώ» επηρεάζεται και από εξωτερικούς παράγοντες. Ένας από αυτούς, που έχει πολύ ενδιαφέρον, είναι ο αριθμός των άλλων ανθρώπων στο περιβάλλον μας!
Όσο περισσότεροι άνθρωποι υπάρχουν στο περιβάλλον μας, τόσο περισσότερο το «Εγώ» δυναμώνει, δηλαδή εξατομικεύεται, διαχωρίζεται από τους άλλους, αποστασιοποιείται και ασχολείται με την εικόνα του.
Σε περιοχές ή εποχές που υπάρχουν λιγότεροι άνθρωποι στο περιβάλλον, κάθε άτομο εμφανίζει μικρότερη επιθυμία/φιλοδοξία για εξατομίκευση και ενασχόληση με τον εαυτό του.
–
–
–
Από μία άποψη το «Εγώ» νοιάζεται πολύ περισσότερο για τους άλλους παρά για τον εαυτό μας! Από αυτή την άποψη, είναι τελικά το αντίθετο του εγωισμού!
Αστειεύομαι βέβαια, είναι απλώς ένα οξύμωρο λεκτικό παιχνίδι, γιατί ο πραγματικός λόγος πίσω από αυτό το ενδιαφέρον είναι καθαρά το προσωπικό κέρδος και όχι το καλό των άλλων.
Το «Εγώ» νοιάζεται για την εικόνα του ατόμου στους άλλους. Νοιάζεται να μας κάνει ΝΑ ΦΑΙΝΟΜΑΣΤΕ ΚΑΛΟΙ ΠΡΩΤΑ ΣΤΟΥΣ ΑΛΛΟΥΣ και μετά και σε μας.
Αυτό είναι το βασικό πρόγραμμα λειτουργίας του, ο σκοπός και ο λόγος ύπαρξής του.
Το «Εγώ» βάζει σε δεύτερη μοίρα τον αληθινό μας εαυτό. Το πρόβλημα είναι ότι το κάνει με έναν πολύ… «ύπουλο» τρόπο!
Γνωρίζει ότι, αν έχουμε επίγνωση πως το «Εγώ» θέλει διαφορετικά πράγματα από τον αληθινό μας εαυτό, τότε θα επιλέξουμε αυτά που εμείς θέλουμε. Έτσι, μας κάνει να νιώθουμε ότι αυτά που «θέλει» είναι και δικά μας «θέλω».
Προφανώς έχουν αξία τα «θέλω» του «Εγώ», αλλά η συνταύτιση με αυτό προκαλεί αργότερα μια πλειάδα προβλημάτων και νευρώσεων που δεν γίνονται αντιληπτά εξ’ αρχής.
Καταστάσεις όπως αυτές που οι ακόλουθες φράσεις περιγράφουν, είναι τα πιο συνηθισμένα προβλήματα:
«Δεν ξέρω τι θέλω να κάνω στη ζωή μου»
«Δεν αισθάνομαι όρεξη»
«Νιώθω αδιαφορία για τη ζωή»
«Θέλω να κλειστώ στο …. και να ασχολούμαι μόνο με ….»
Οι περισσότερες από αυτές τις καταστάσεις –οι οποίες είναι εξαιρετικά συνηθισμένες ανάμεσα στους ανθρώπους- πηγάζουν από τη σύγκρουση του «Εγώ» με τον αληθινό εαυτό, εις βάρος του δεύτερου!
–
–
Ας δούμε έναν πίνακα που σκιαγραφεί τα συχνότερα μονοπάτια που διαλέγει το «Εγώ», στο βωμό του να φαινόμαστε καλοί στους άλλους:
| ΕΥΧΑΡΙΣ-ΤΗΣΗ | ΠΟΝΟΣ | ΕΠΑΚΟΛΟΥΘΑ |
| Είμαι Σωστός | Είμαι Λάθος | 1. Αναζητώ θετική αναγνώριση και συμφωνία, πολλές φορές αδιαφορώντας για το σωστό, τι δίκαιο ή την αλήθεια.
2. Σωστό είναι αυτό που συμφέρει τον νικητή ή τον δυνατό. Αν δεν υπάρχουν συνέπειες και επιβιώνω καλύτερα «θα πρέπει να είμαι σωστός». Η ηθική και η δικαιοσύνη είναι «αέρινες έννοιες», και οι κυβερνήσεις μπορούν να ψηφίζουν τροποποιήσεις επί τροποποιήσεων που ουσιαστικά καταργούν τους νόμους και γλιτώνουν εγκληματίες. 3. Στοχεύω στην ατομική νίκη, όχι στο βέλτιστο καλό. Καλύτερα εγώ σωστός και η ομάδα να αποτύχει παρά η ομάδα να πετύχει αλλά εγώ να είμαι λάθος. |
| Είμαι Καλός | Είμαι Κακός | 1. Αναζητώ τον έπαινο. Ο έπαινος είναι πιο σημαντικός από το αποτέλεσμα, τη γνώση ή την αλήθεια.
2. Κάνω αυτό που ξέρω καλύτερα, αυτό που είναι γνώριμο και οικείο. Αποφεύγω το νέο, το να εκτεθώ σε κάτι που δεν γνωρίζω και φανώ ότι δεν ξέρω. 3. Διαφημίζω τα προτερήματά μου με διάφορους τρόπους. Αν πω ψέματα για το πόσο καλός είμαι και με πιστέψουν, τότε είμαι «καλός»! |
| Έχω Αποδοχή | Δεν Έχω Αποδοχή | 1. Συναναστρέφομαι μόνο με όσους ήδη γνωρίζω, δεν κάνω βαθιές σχέσεις με νέα άτομα για να μην νιώσω απόρριψη.
2. Λέω αυτό που είναι κοινωνικά πρέπον ή αυτό που οι άλλοι θέλουν να ακούσουν, όχι αυτό που πιστεύω ή αισθάνομαι πραγματικά. |
Στα παραπάνω σενάρια καταγράφω πράγματα που σίγουρα σας είναι οικεία. Όλοι μας έχουμε βρεθεί σε αυτές τις θέσεις, λιγότερο ή περισσότερο, συχνότερα ή λιγότερο συχνά.
Κάθε φορά που μια πράξη μας απέχει από αυτό που πραγματικά θέλει ο αληθινός μας εαυτός, τότε βιώνουμε αυτό που λέμε γνωστική ασυμφωνία.
Πολλές τέτοιες περιπτώσεις οδηγούν τελικά σε σημαντικά μειωμένη αίσθηση αυτοεκτίμησης.
Είναι αρκετά δύσκολο να πούμε με ακρίβεια ποιος είναι ο Αληθινός Εαυτός σε κάθε άνθρωπο, ωστόσο ο καθένας ξέρει αρκετά καλά τον δικό του αληθινό εαυτό.
Δεν είναι δύσκολο να τον εντοπίσουμε, δεν είναι δύσκολο να ακούσουμε τι λέει, ούτε να νιώσουμε τι είναι αυτό που χρειάζεται.
Εκείνο που είναι πολύ δύσκολο όμως, είναι να ακολουθήσουμε αυτά που χρειάζεται, να κάνουμε αυτό που θεωρεί σωστό…, κοινώς να «πραγματώσουμε εαυτόν» με τρόπο ολοκληρωτικό.
Όπως και το «Εγώ», έτσι και ο αληθινός μας εαυτός έχει ένα βασικό πρόγραμμα λειτουργίας, έναν βασικό στόχο, έναν βασικό σκοπό ύπαρξης.
Αν δεν ακολουθήσουμε τους στόχους του «Εγώ» πιθανόν να έχουμε κάποια προβλήματα (κυρίως κοινωνικού τύπου), αλλά αν δεν ακολουθήσουμε τους στόχους του Αληθινού Εαυτού μας τότε σίγουρα θα έχουμε σοβαρά προβλήματα με τον εαυτό μας.
–
–
Γνωστική ασυμφωνία· αίσθηση ότι παραβιάζουμε την προσωπική μας ηθική και πτώση της αυτοεκτίμησης.
Το βασικό πρόγραμμα λειτουργίας του Αληθινού Εαυτού είναι ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΑΛΗΘΙΝΟΣ ΠΑΝΤΟΤΕ, να λέει αυτό που σκέφτεται, που νιώθει, που θέλει, που βλέπει, που ακούει, που κατανοεί, κ.λπ..
Το περιεχόμενο της σκέψης, της όρασης, του συναισθήματος, κ.λπ… είναι διαφορετικό σε κάθε στιγμή και σε κάθε άνθρωπο. Η βασική ιδέα όμως παραμένει η ίδια.
Κάθε άνθρωπος, κάθε «αληθινός εαυτός» θέλει το ίδιο πράγμα βασικά: Να είναι αληθινός, να εκφράζει αυτή την αλήθεια (όποια και αν είναι) και να την πραγματώνει.
Μέσω της διαδικασίας του «να είναι αληθινός» μπορεί και «υπάρχει» πραγματικά. Η πραγμάτωση της αλήθειας ισοδυναμεί με Ζωή, με Ύπαρξη… και όλα τα στοιχεία/μέρη του νου λαχταρούν να υπάρχουν, να επιβιώσουν και να διαρκέσουν.
Στο βαθμό που παραβιάζεται η γνήσια εκδήλωση του αληθινού εαυτού, μειώνεται η πραγματικότητά της ύπαρξης του!
ή
Ο αληθινός εαυτός υπάρχει αποκλειστικά επειδή, και μόνο στο βαθμό που, εκδηλώνεται!
Καθώς είναι στοιχείο του νου, χωρίς να εκδηλώνεται μεταμορφώνεται σε μια άρρωστη, θλιβερή και θολή ανάμνηση, που σε τίποτα δεν ομοιάζει με τον αληθινό εαυτό.
–
–
Κατά τον ίδιο τρόπο, μειωμένη αυτοεκτίμηση ισοδυναμεί με μειωμένη ύπαρξη του αληθινού εαυτού, δηλαδή με καταπίεση της πραγματικής ταυτότητας του ατόμου.
–
–
Μμμ… Αυτό σημαίνει ότι αν ακολουθούμε όλα όσα μας λέει και θέλει ο αληθινός μας εαυτός τότε θα αισθανόμαστε την αυτοεκτίμησή μας, «στα ύψη»;
Από μία άποψη ναι.
Ωστόσο… υπάρχει κάτι ακόμα.
Αν προσπαθήσω εγώ να παίξω πιάνο, καθώς δεν γνωρίζω, θα ακουστώ πολύ κακός. Το πιάνο θα υποφέρει και μαζί θα υποφέρουν και όσοι θα με ακούτε!
Τα ίδια όμως πλήκτρα, το ίδιο ακριβώς πιάνο, στα χέρια ενός επαγγελματία πιανίστα θα κελαηδήσει πανέμορφες μελωδίες και ευχάριστους σκοπούς.
Καθένας έχει τον δικό του αληθινό εαυτό, το δικό του «Εγώ», τη δική του συμπεριφορά (πράξεις και λόγια), τη δική του κοινωνική εικόνα και τελικά τη δική του αυτοεκτίμηση.
Είναι όμως εφικτό να γίνεις δεξιοτέχνης στη σχέση σου με αυτά τα στοιχεία, όπως ο πιανίστας είναι δεξιοτέχνης στη χρήση των πλήκτρων του πιάνου;
–
–
Η φόρμουλα της επιτυχίας εδώ είναι:
Πώς κάνεις αυτό το τελευταίο όμως;
Η απάντηση είναι:
ΜΕΛΕΤΩΝΤΑΣ ΤΟ.
–
–
Δεν υπάρχει κανένας άλλος τρόπος.
Μελετώντας το «Εγώ» αποκτούμε κατανόηση.
Με την κατανόηση δεν το βλέπουμε πλέον ως «αναγκαίο κακό», δεν το «ανεχόμαστε», αλλά ούτε είμαστε και υποχρεωμένοι να το ακολουθούμε πιστά και αυτόματα (ασυνείδητα).
Αποκτάμε σιγά-σιγά δύναμη πάνω του. Η δύναμη μεταφράζεται σε έλεγχο αλλά και ευθύνη για αυτό.
Το «Εγώ» υπάρχει και μπορεί να μας βοηθάει κάπως, μπορεί να είναι χρήσιμο.
Πρέπει να το αναγνωρίσουμε, να αναγνωρίσουμε την αξία του, αλλά και την ανάγκη να είμαστε μεγαλύτεροι από αυτό.
Πρέπει να το αποδεχτούμε ως μέρος της σύνθετης ταυτότητάς μας.
Και καθώς εδώ είμαστε μια κοινότητα αυτοβελτίωσης, δε θα μπορούσα να μην προσθέσω λίγα πρακτικά βήματα για να σας βοηθήσω να ξεκινήσετε αυτή την πρώτη φάση του επαναπροσδιορισμού της ταυτότητάς μας.
Κατέγραψε με απόλυτη εντιμότητα όλα όσα θέλεις να αλλάξεις στη συμπεριφορά σου, ότι γνωρίζεις ότι θα έπρεπε να κάνεις διαφορετικά.
Σύνδεσε κάθε ένα από αυτά που έγραψες στο βήμα #1 με αρνητικές διαθέσεις που αισθάνεσαι μετά από αυτές τις πράξεις· π.χ. χαμηλή αυτοεκτίμηση, εκνευρισμό, οκνηρία, αίσθηση ότι θέλω να απομονωθώ, έλλειψη ζωτικότητας.
Την ίδια ώρα, σύνδεσε τις θετικές διαθέσεις με πράξεις που κάνεις και για τις οποίες νιώθεις καλά, νιώθεις περηφάνεια ή σου αρέσουν ή ξέρεις ότι είναι σωστό να τα κάνεις.
Υιοθέτησε συγκεκριμένες κινήσεις, τρόπο περπατήματος, στάση σώματος, στάση καθίσματος, κίνηση χεριών, μορφασμούς, λεξιλόγιο και επιλογές (π.χ. να σηκώνομαι αμέσως από το κρεβάτι).
Σύνδεσε αυτή τη νέα φυσιολογία, με πράξεις που αποτρέπουν, διορθώνουν ή αντισταθμίζουν τα όσα έγραψες στο βήμα #1 και θα σε κάνουν να αισθάνεσαι καλύτερα με τον εαυτό σου.
Ξεκίνα να χρησιμοποιείς αυτή τη νέα φυσιολογία. Αν έχει κάνει πραγματικά τη σύνδεση με τις εποικοδομητικές ενέργειες στο νου σου, τότε η δράση θα αυξήσει και την προδιάθεση για ουσιαστική αλλαγή.
Μεγάλη συζήτηση το πώς «αδιαφορείς», αλλά στο τέλος, είναι πάντοτε θέμα επιλογής. Απλώς κάνε όσα έχεις διαλέξει, όσα ξέρεις ότι θέλεις.
Κάθε φορά που θα το κάνεις θα δικαιώνεσαι αφού θα αισθάνεσαι καλύτερα. Κάθε φορά που δε θα το κάνεις, πάλι θα «δικαιώνεσαι» αφού θα νιώθεις άσχημα.
Θα ανακαλύψεις ότι η διάθεσή σου συγχρονίζεται πολύ καλά με όσα έγραψες στο βήμα #2*.
*Όπως έχουμε συζητήσει στο κείμενο «Τα Τρία Είδη Συναισθήματος», το σημαντικότερο και πιο σύνηθες συναίσθημα είναι αυτό που εμφανίζεται μετά από κάποια ενέργεια, ως απόκριση του υποσυνείδητου προς το συνειδητό σχετικά με το πώς νιώθει/κρίνει για την επιλογή του ατόμου.
Αν χρειάζεσαι περισσότερα δεδομένα ή/και βοήθεια στη δημιουργία νέων συνηθειών, διάβασε το άρθρο μου Μικρές Συνήθειες Βασισμένες στην Ταυτότητά μας.
Στον καθημερινό σου αγώνα για να επαναπροσδιορίσεις τον εαυτό σου, είναι σημαντικό να παραμένεις ενεργητικός (αντί για παθητικός) και να εστιάζεις στην ουσία της κάθε περίστασης.
Παράδειγμα, αν εκνευριστείς επειδή δεν έκανες αυτό που πρέπει, αναγνώρισέ το αλλά θυμήσου ότι όση ώρα είσαι εκνευρισμένος μπορεί να κάνεις σημαντικά λάθη.
«Εκνευρισμένος» σημαίνει ότι χάνεις χρόνο να «λυπάσαι» για κάτι. Κατάλαβες τι έκανες λάθος, δεν έχει κάποια αξία να συνεχίζεις να αισθάνεσαι άσχημα για αρκετή ώρα.
Το καλύτερο που μπορείς είναι να εκμεταλλευτείς το «εδώ και τώρα» όσο καλύτερα μπορείς με ενεργητική και εποικοδομητική δράση. Αυτό θα αντισταθμίσει το λάθος που έγινε και αν συνεχίσεις να αξιοποιείς το κάθε «εδώ και τώρα» σύντομα το πρόσημο θα είναι θετικό.
Το αποτέλεσμα θα γίνεται αμέσως αισθητό στη διάθεσή σου μέσα σε λίγα λεπτά!
Δεν υπάρχει ένα στοιχείο που να ορίζει όλα τα άλλα. Αληθινός εαυτός, «Εγώ» και συμπεριφορά είναι μέρη του ίδιου κύκλου. Καθένα μπορεί να επηρεάσει τα άλλα, καθένα μπορεί να επηρεαστεί από τα άλλα.
Κανένα από αυτά δεν είναι πραγματική πρωταρχική αιτία, αλλά γίνονται εκ περιτροπής αιτία και αποτέλεσμα σε κύκλους.
Η μεταξύ τους υγιής αλλά και λειτουργική σύνδεση είναι που μας κάνει ψυχικά ήρεμους και μας δίνει την πολύτιμη αίσθηση της αυτοεκτίμησης.
Αν η αυτοεκτίμηση είναι η ανταμοιβή επειδή είμαστε δεξιοτέχνες στο «πιάνο», τότε δουλειά μας είναι να μάθουμε να παίζουμε πολύ καλά πιάνο!
