Menu
Αυτό το βιβλίο περιέχει βαθιά σοφία για όποιον αναζητά πραγματική ευτυχία και πνευματική ολοκλήρωση. Όπως μας λέει ο συγγραφέας, ο Chogyam Trungpa (Τσόγκιαμ Τρούνγκπα), δεν πρέπει να θεωρήσουμε αυτά τα δώρα, την ευτυχία και την πνευματική ολοκλήρωση, σαν κάτι ιδιαίτερα σημαντικό! Είναι σοφότερο να τα θεωρούμε ως κάτι απλό, καθημερινό, χωρίς ιδιαίτερη αξία ή σοβαρότητα!
Σκιαγραφώντας αυτό το φαινομενικά αντιφατικό μήνυμα, το βιβλίο Cutting Through Spiritual Materialism (σε ελεύθερη μετάφραση «Πηγαίνοντας Πέρα από τον Πνευματικό Υλισμό»), αγγίζει ένα τεράστιο θέμα που συχνά μπερδεύει όσους βαδίζουν σε ένα πνευματικό μονοπάτι.
Αυτό που πραγματεύεται τα βιβλίο αφορά οποιονδήποτε αναζητάει πραγματικά μια καλύτερη κατάσταση ύπαρξης, άσχετα από τον τρόπο ή τη μέθοδο που το κάνει. Ο σχολιασμός του Τρούνγκπα αφορά περισσότερο στο βουδιστικό μονοπάτι και στην γενικότερη ανατολική φιλοσοφία, ωστόσο η ουσία του μηνύματός του έχει πλήρη εφαρμογή σε οποιοδήποτε άλλο μονοπάτι, ακόμα και αν πρόκειται για ένα εντελώς προσωπικό ή υλιστικό μονοπάτι.
Δεν θεωρώ τον εαυτό μου βουδιστή ή οπαδό οποιασδήποτε άλλης θρησκείας και αν έπρεπε να με κατατάξω κάπου, δε θα ήταν ούτε στους θρησκευόμενους, αλλά ούτε και στους μη θρησκευόμενους. Γνωρίζω ότι ο Άνθρωπος έχει μια άσβεστη δίψα να κατανοήσει τον εαυτό του και τον κόσμο που ζει και καταλαβαίνω ότι όλες οι προσπάθειες του προέρχονται από αυτή, την συγκεκριμένη του δίψα. Θρησκεία, επιστήμη, τεχνολογική εξέλιξη… όλα πηγάζουν από εκεί, κατά μία έννοια.
Γεννήθηκε το 1939 στο Θιβέτ και γρήγορα μπήκε στις μοναστικές τάξεις. Τα πρώτα 19 χρόνια διδάχτηκε από τρεις μεγάλους δασκάλους, από τους οποίους πήρε και την αρχική του προσέγγιση στην πνευματική αναζήτηση.
Στα 19 βρέθηκε να κρύβεται στα βουνά, μακριά από τον Κινεζικό «Απελευθερωτικό» Στρατό που λεηλατούσε το Θιβέτ και κατέστρεφε τα μοναστήρια. Σε μερικούς μήνες έμαθε ότι το μοναστήρι του είχε καταστραφεί από την οργή των οπαδών του Κομμουνιστικού καθεστώτος και ήταν πλέον μόνος.
Μαζί με ένα άλλον μελλοντικά μεγάλο δάσκαλο, τον Akong Rinpoche (Ακόνγκ Ρινποτσέ), ξεκίνησε ένα μακρύ ταξίδια εννέα μηνών πεζοπορίας προς την ελευθερία, μακριά από την κινεζική εξουσία. Σκαρφάλωσαν στα Ιμαλάια και πέρασαν τελικά στην Ινδία.
Ύστερα από κάποιο καιρό, δυτικοί εύποροι άνθρωποι του πνεύματος, επιχορήγησαν το ταξίδι των δύο δασκάλων στην Οξφόρδη ώστε να διδαχτούν την αγγλική γλώσσα. Στην συνέχεια βρέθηκε να μελετάει συγκριτική θρησκειολογία στο Κολλέγιο του Αγίου Αντωνίου, τμήμα του Oxford University.
Μαζί με τον Ρινποτσέ ίδρυσαν την πρώτη σχολή μελέτης του βουδισμού στη Δύση, όπου αργότερα έγινε και το πρώτο βουδιστικό μοναστήρι εκτός Ανατολής. Ένας από τους προσωπικούς μαθητές του Τρούνγκπα ήταν ο τραγουδιστής και ηθοποιός David Bowie.
Το 1970 μετακομίζει μόνιμα στις Ηνωμένες Πολιτείες και ξεκινάει την διδασκαλία του εκεί. Εξαιτίας των ακραίων γεγονότων και αλλαγών που έχουν συμβεί, ιδρύει τη δική του σχολή και εισάγει για πρώτη φορά δυτικούς σε όλο το φάσμα των βουδιστικών διδασκαλιών του Θιβέτ.
Είναι παγκόσμια αναγνωρισμένη πνευματική προσωπικότητα, τόσο από ανθρώπους του βουδισμού, όσο και από ανθρώπους άλλων θρησκειών ή μη!
Υπάρχει μια πολύ σημαντική και συνηθισμένη σύγχυση ανάμεσα στους ανθρώπους που αισθάνονται ότι βαδίζουν σε ένα πνευματικό μονοπάτι. Η σύγχυση αυτή προέρχεται κυρίως από τη βασική φύση του νου μας.
Πολλά πράγματα που θεωρούμε σήμερα ως «σωστά» ή ότι μας ωθούν προς έναν ανώτερο πνευματικό σκοπό, διαπιστώνουμε ότι είναι λάθος. Οι άνθρωποι όταν ξεκινάνε το πνευματικό τους μονοπάτι, έχουν συγκεκριμένες ιδέες και προσδοκίες για την πορεία τους. Αυτές οι ιδέες και προσδοκίες βασίζονται σε μια κατάσταση του νου που δεν είναι καθαρή και ήρεμη ή όπως ονομάζουμε στην πνευματικότητα, δεν είναι φωτισμένη.
Όταν ο Τρούνγκπα μιλάει για πνευματικό υλισμό αναφέρεται σε όλα τα επιπρόσθετα πράγματα που έχουμε βάλει πάνω στην αληθινή πνευματική αναζήτηση και την ανώτερη κατάσταση ύπαρξης που βρίσκεται ένας φωτισμένος άνθρωπος.
ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ: διαλεκτική προσέγγιση σχετικά με το κατά πόσο υπάρχει ή όχι μια πνευματική κατάσταση με τα χαρακτηριστικά και τις ποιότητες που θα ονομάζαμε «φωτισμένος νους» θα γίνει σε άλλο κείμενο.
Θέλω να επισημάνω και να σχολιάσω μερικά από τα σημαντικότερα σημεία στα οποία ο πνευματικός αναζητητής συνήθως έχει σύγχυση και τα οποία ο Τρούνγκπα αναλύει διεξοδικά στο βιβλίο του με τίτλο «Cutting Through Spiritual Materialism».
Μία από τις πρώτες πλάνες στις οποίες πέφτει ο νέος, αλλά και ο «έμπειρος» αναζητητής, είναι η ιδέα ότι, επειδή ασχολείται με την πνευματική αναζήτηση, είναι κατά κάποιον τρόπο ανώτερος από έναν άλλον που δεν το κάνει.
Υπάρχουν αναρίθμητα παραδείγματα που καταδεικνύουν αυτό το πολύ σοβαρό φαινόμενο. Ολόκληρα πνευματικά ρεύματα, ιδρυτές και δάσκαλοι, κανένας δεν είναι απρόσβλητος από την γλυκιά γεύση που αφήνει η προσωπική σπουδαιότητα.
Όπως έχει αναλυθεί εκτενώς στο βιβλίο μου «6 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ» και στη σειρά άρθρων «Οι 6 Βασικές Ανάγκες του Ανθρώπου», η ανάγκη να αισθανθούμε σημαντικοί είναι θεμελιώδης σε όλους τους ανθρώπους. Αυτό σημαίνει ότι είναι σχεδόν αδύνατο να ξεφύγουμε από την επιθυμία να ικανοποιήσουμε την ανάγκη αυτή, με τρόπους ωφέλιμους ή επιβλαβείς. Θέλει προσοχή.
Πρόκειται για κάτι που άκουγα συχνά, από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου. Κάποιος ασχολείται με την μελέτη ιδεών και αισθάνεται ότι πρέπει να υπάρχει ένας άλλος, καλύτερος κόσμος, που κάποια στιγμή θα μπορούσε να φτάσει.
Όπως εξηγεί ο Τρούνγκπα, αυτού του είδους η κατεύθυνση δεν έχει σχέση με την πνευματική διαύγεια ή κάποια «ανώτερη πνευματική συνειδητότητα». Το αντίθετο μάλιστα! Η ιδέα και η επιθυμία για έναν άλλον κόσμο, μια άλλη διάσταση, μια άλλη πραγματικότητα, μαρτυράει μόνο ότι το άτομο δεν καταλαβαίνει τι ακριβώς σημαίνει πνευματική ελευθερία, δεν αποδέχεται τον κόσμο όπως είναι, αλλά προσπαθεί να αποδράσει σε κάποιον άλλον, φανταστικό κόσμο.
Άλλο συχνό φαινόμενο ανάμεσα σε όσους ασχολούνται με την πνευματική αναζήτηση, είναι ότι αναζητούν κάποια μεταφυσική εμπειρία. Αυτή η λανθασμένη αναζήτηση έχει δημιουργήσει ολόκληρα ρεύματα που βασίζονται στο ένα ή το άλλο σύνολο «πνευματικών ικανοτήτων», όλα τους βαθιά μυστικιστικά και κλειστά για το ευρύ κοινό. Επίσης, η αληθινή πνευματικότητα δεν έχει να κάνει με κανέναν τρόπο με κάτι μεταφυσικό, όπως μερικές φορές γίνεται η υπόθεση.
Ο φωτισμένος νους δεν βλέπει ενέργειες, δεν βλέπει αγγέλους, δεν βλέπει θεούς, δεν βλέπει περισσότερα πνευματικά δημιουργήματα στον κόσμο, αλλά αφαιρεί ιδέες, αφαιρεί προθέσεις, αφαιρεί σημασίες από όλους και όλα. Δεν βιώνει μια περισσότερο πολυεπίπεδη πραγματικότητα, αλλά αφαιρεί τα στρώματα φαντασίας που έχουν σκεπάσει τον κόσμο στα μάτια του, μέχρι να βλέπει την πολύτιμη Πραγματικότητα… αυτό μπορεί να δημιουργήσει τρομερή ένταση σε εκείνον που έχει ανακατευτεί έντονα με τον μυστικισμό και τις πιο εσωτερικές προσεγγίσεις της πνευματικότητας
Ο μεγαλύτερος εχθρός του ανθρώπου που προσπαθεί να φτάσει σε μια πνευματική διαύγεια είναι ο ίδιος του ο εαυτός. Εξαπατά τον εαυτό του, τροφοδοτώντας τον με δόγματα που τον κάνουν να αισθάνεται πιο σίγουρος, πιο σημαντικός και πιο σωστός από τους άλλους. Αυτή η εξαπάτηση οδηγεί σε κατηγοριοποίηση του τύπου «εμείς οι καλοί, που γνωρίζουμε» και «οι άλλοι, εκείνοι που δεν γνωρίζουν». Οδηγεί σε επιπλέον διαχωρισμό μεταξύ «εγώ και αυτό ή αυτός». Οδηγεί σε οριστικές αποφάσεις και χαρακτηρισμούς που εμποδίζουν την πραγματική, στιγμή προς στιγμή, αντικειμενική παρατήρηση του κόσμου.
Αν έχω αποφασίσει ότι κάτι είναι «κακό» ή έχει το ένα ή το άλλο χαρακτηριστικό, συνήθως δεν το εξετάζω ποτέ ξανά πραγματικά, απλώς προβάλω την απόφασή μου πάνω του συνεχώς. Αυτό κάνει φαινομενικά πιο στέρεα την επιλογή μου, γιατί παραμένει κολλημένη στον χρόνο της απόφασης. Η επιλογή μου εν βασίζεται πλέον στο «εδώ και τώρα», δηλαδή δεν ακολουθεί το παρόν.
Κανένας τομέας ενασχόλησης δεν είναι ασφαλής από το Εγώ, μάλιστα ο «πνευματικός τομέας» είναι ίσως από τους πιο μολυσμένους, για αυτό έχει αποκτήσει και ύποπτη φύση… ωστόσο, αποτελεί πάντα και την μοναδική διέξοδο από την πλάνη του νου μας.
Ο Τρούνγκπα υπογραμμίζει ότι, το να ασχολείται κανείς με την πνευματικότητα, δεν σημαίνει να ανήκει σε κάποια θρησκευτική οργάνωση, ούτε να πιστεύει σε κάτι, ούτε να ασκείται στον διαλογισμό, κ.λπ. Είναι ξεκάθαρος ότι ο διαλογισμός είναι μια κατάσταση του νου και μπορεί να επιτευχθεί από οποιονδήποτε, ακόμα και κάποιον που ποτέ δεν έχει ακούσει για κάτι τέτοιο, όταν μαγειρεύει ή όταν περπατάει να πάει στη δουλειά του.
Στις διαλέξεις του δεν συμβουλεύει κανέναν να ακολουθήσει το βουδιστικό μονοπάτι, αντιθέτως, τους συμβουλεύει να μην προσπαθήσουν να μιμηθούν κάποιον άλλον, μια άλλη κουλτούρα ή ένα ξένο σύστημα. Μιλάει για φυσικότητα και ότι η πραγματική πνευματική αναζήτηση (αυτό που ήταν η ουσία της διδασκαλίας του Βούδα) επιτυγχάνεται αφαιρώντας και όχι προσθέτοντας νέα πράγματα.
Το αντίθετο της φυσικότητας, που εμφανίζεται αβίαστα, είναι η «προσπάθεια». Λέει, ότι όσο πιο σκληρά προσπαθείς να περπατήσεις το μονοπάτι, τόσο λιγότερο θα προχωρήσεις. Ακούγεται παράδοξο, αλλά όπως εξηγεί (και από την δική μου εμπειρία και μελέτη συμφωνώ), όσο περισσότερο εγκαταλείψουμε την προσδοκία για πνευματική ελευθερία, τόσο περισσότερο θα την πλησιάσουμε!
Ο Βούδας λέγεται να είχε πει τις ακόλουθες δύο φράσεις, οι οποίες υποστηρίζουν την παραπάνω, φαινομενικά παράδοξη δήλωση… και τις οποίες αποδίδω στα ελληνικά:
Αυτές οι δηλώσεις έχουν βαθύτατο ενδιαφέρον, γιατί δεν ξέρω άνθρωπο που δεν έχει τις ίδιες ερωτήσεις και την ίδια λαχτάρα για ευτυχία και ψυχική ηρεμία.
Σε αυτό το σημείο ο Τρούνγκπα μιλάει για την σχέση μεταξύ δασκάλου και μαθητή. Αυτό το σχήμα δεν αφορά μόνο όσους ακολουθούν έναν δάσκαλο διαλογισμού, όπως ίσως νομίζουμε στην αρχή.
Στην σύγχρονη δυτική κοινωνία οι άντρες πολύ συχνά προσπαθούν να ακολουθήσουν ένα πρότυπο αρσενικό που δείχνει (ίσως και στα αλήθεια να έχει) δύναμη, χρήματα και επιτυχία!
Οι γυναίκες αντίστοιχα ακολουθούν μια άλλη επιτυχημένη γυναίκα, που έλκει τα βλέμματα και κερδίζει όσα χρειάζεται από τους άντρες χωρίς θυσίες!
Όσο αυτά τα πρότυπα παραμένουν μακριά μας διατηρούν στο νου μας μια ελκυστική, σχεδόν μυθική διάσταση! Αυτό είναι ένα από τα βασικότερα τρικ που γνωρίζουν πολύ καλά οι σταρ και οι μάνατζερ!
«Όσο λιγότερο σε γνωρίζουν, τόσο περισσότερο θα σε έχουν ψηλά!»
Το ίδιο συμβαίνει ακόμα και με έναν παραδοσιακό δάσκαλο. Αυτή η στρατηγική είναι υπέροχη αν θες να βγάλεις πολλά λεφτά πουλώντας ένα life style, χωρίς όμως να έρχεσαι σε συχνή πραγματική επαφή με τους πελάτες σου!
Στην ουσία όμως όλοι αυτοί που ακολουθούν ένα τέτοιο πρότυπο δεν θα μάθουν ποτέ κάτι σημαντικό από αυτόν τον «δάσκαλο». Γιατί;
Για να γίνει μεταφορά μιας ουσιαστικής γνώσης, όχι απλά μιας πληροφορίας, αλλά μιας γνώσης που πραγματικά διαμορφώνει αυτό το άτομο που ο καθένας θεωρεί δάσκαλο, πρέπει να διαλυθεί η φανταστική εικόνα που προβάλει ο νους μας πάνω του!
Αυτό οδηγεί αρχικά σε μια απομυθοποίηση του δασκάλου! Αυτό είναι σοκ για τους περισσότερους ανθρώπους και συχνά δεν ξέρουν πώς να το διαχειριστούν… πολλές φορές απλώς απογοητεύονται και απομακρύνονται.
Όσοι όμως συνεχίσουν να βρίσκονται σε πραγματική επικοινωνία με τον δάσκαλο/πρότυπο, τότε αρχίζουν σιγά σιγά να βλέπουν το «πραγματικό άτομο», όχι όπως η φαντασία τους θα ήθελε, αλλά όπως είναι πραγματικά.
Ο αληθινός δάσκαλος είναι άνθρωπος με ατέλειες… μπορεί να καπνίζει, να βρίζει, να στεναχωριέται και να έχει προβλήματα όπως και εσύ. Ο αληθινός επιτυχημένος, την ζωή του οποίου ζηλεύεις, δεν υπάρχει παρά μόνο στην φαντασία σου. Αν γνωρίσεις πραγματικά επιτυχημένους ή πλούσιους ανθρώπους θα διαπιστώσεις, μάλλον με απογοήτευση στην αρχή, ότι είναι συνηθισμένοι καθημερινοί άνθρωποι.
Δεν υπάρχουν θεοί στη Γη… αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν άνθρωποι με εξαιρετική ποιότητα και ικανότητες με τις οποίες μπορείς να αλλάξεις τον τρόπο που βλέπεις τον κόσμο.
Για να έρθεις όμως σε επαφή με αυτές, για να αρχίσεις πραγματικά να μαθαίνεις από αυτούς και να αλλάζεις αυτό που είσαι, για να αποκτήσεις και εσύ την ποιότητα ενός δασκάλου ή ενός επιτυχημένου ανθρώπου που θαυμάζεις, πρέπει να συνεχίσεις μετά την απομυθοποίηση… μέχρι να καταφέρεις να τον βλέπεις όπως πραγματικά είναι!
Τότε, σχεδόν μαγικά, θα εμφανιστεί μπροστά σου η ποιότητα που στην ουσία αναζητάς και τόσο ποθείς. Μέχρι τότε δεν μπορείς να δεις, επειδή ο νους είναι γεμάτος από προσδοκίες για το πώς πρέπει να είναι ο δάσκαλος, τι πρέπει να ξέρει, σε τι πρέπει να απαντήσει.
Οι «προσδοκίες» προέρχονται από την σύγχυση του νου και ως εκ τούτου είναι μπερδεμένες και ανακριβείς. Χρησιμοποιούνται από τον νου σαν αντικείμενο σύγκρισης και αξιολόγησης και μπλοκάρουν την Ορθή Θέαση του κόσμου.
Θα μπορούσα να γράψω πολλά ακόμα σε αυτό το άρθρο, αλλά έχω καλύψει αυτά που θεώρησα τα σημαντικότερα μαθήματά του… και χωρίς να έχω προδώσει όλα του τα «μυστικά» σας έχω δημιουργήσει/διεγείρει την επιθυμία να το μελετήσετε περαιτέρω.
Αυτό το βιβλίο αποτέλεσε για μένα ένα ορόσημο, όσον αφορά την κατανόηση αυτού που ονομάζουμε «πνευματική αναζήτηση». Όσοι με γνωρίζετε καλύτερα θα ξέρετε ότι είμαι τολμηρός αναζητητής και δεν δίστασα ποτέ να δοκιμάσω μονοπάτια και κατευθύνσεις.
Αν μπορούσα να συνοψίσω σε δύο γραμμές το μήνυμα του Τρούνγκπα μέσα από τα λόγια του, θα ήταν: Αφαίρεσε την τυπολατρεία, αφαίρεσε το δόγμα, αφαίρεσε τις προσδοκίες και μάθε να βλέπεις αυτό που ΕΙΝΑΙ πραγματικά εκεί, όπως είναι και χωρίς να φαντάζεσαι κάτι άλλο για αυτό.
Εύχομαι αυτό το άρθρο να ταρακουνήσει όποιον έχει “μπλεχτεί” στον πνευματικό υλισμό και να διεγείρει την πρωταρχική του και γνήσια επιθυμία για πνευματική ελευθερία.
Με αγάπη, Νάσος
