Menu
Πριν μερικά χρόνια γνώρισα έναν άνθρωπο , από αυτούς που φαίνονται πάντοτε χαρούμενοι και ευτυχισμένοι. Είχε πολύ ενδιαφέρον, επειδή ήταν πάντοτε τόσο ενθουσιώδης! Ήταν ο πρώτος που θα σε έπαιρνε αγκαλιά και έμοιαζε τόσο χαρούμενος όταν σε συναντούσε. Σου έκανε κομπλιμέντα για πράγματα που κανείς άλλος δεν θα έκανε. Θα τον λέμε «Γιώργο», αν και αυτό δεν είναι το όνομά του πραγματικά.
Ξέρετε αυτά τα σκυλάκια που είναι συνέχεια χαρούμενα και γυρνάνε στα πόδια σου και δε σε αφήνουν ποτέ σε ησυχία; Μερικές φορές ο Γιώργος μου θύμιζε αυτά τα σκυλάκια (με την καλή έννοια)… δεν έμοιαζε ποτέ να έχει τις μαύρες του, μπορούσε να σε τρελάνει με τόση χαρά, που μας έκανε όλους να σκεφτόμαστε «καλά, δεν μπορείς για μια φορά να μισήσεις λίγο τη ζωή;!»…
Όχι, ούτε εγώ ούτε οι άλλοι κοινοί μας φίλοι είμασταν απαισιόδοξοι άνθρωποι, όμως, μερικές φορές αντιλαμβάνεσαι υποσυνείδητα ότι κάτι δεν είναι φυσιολογικό!
Φυσικά, την ίδια ώρα ένιωθα άσχημα που σκεφτόμουν έτσι. Αναρωτιόμουν μήπως εκείνος ήξερε κάτι περισσότερο για τη ζωή που εγώ δεν είχα ανακαλύψει. Μήπως εγώ ζήλευα; Ακόμα πιο άσχημα, μήπως ήμουν «κακός» άνθρωπος τελικά;
Είχα ζήσει και την απέναντι πλευρά, όταν ένας φίλος της αδελφής μου με είχε κατηγορήσει ότι, κάθε φορά που με ρωτούσε «τι κάνεις;» εγώ του απαντούσα με ενθουσιασμό και με εκφράσεις όπως «εξαιρετικά!»… και φαινόταν σα να του είχα σπάσει τα νεύρα!
Φυσικά όλες αυτές οι σκέψεις δεν κρατούσαν πολύ, γιατί τελικά η διάθεσή του με παρέσερνε. Όλοι τον συμπαθούσαν και πάντοτε γινόταν η ψυχή της παρέα. Είχε μια φυσική περιέργεια να μάθει όλα σου τα νέα. Πώς είσαι; Πώς είναι η ζωή σου; Ήθελε πάντοτε να σε εμψυχώσει και να σε κάνει να δεις θετικά οποιαδήποτε κατάσταση. Αν δεν ήσουν εσύ χαρούμενος ή ικανοποιημένος από τον εαυτό σου, σίγουρα θα ήταν εκείνος για σένα!
Με τον καιρό άρχισα να φτάνω στο συμπέρασμα, ότι γνώριζε κάποιο μυστικό για τη ζωή. Δεν επέτρεπε να τον επηρεάζει οποιοδήποτε πρόβλημα και ασχολούταν κυρίως με οτιδήποτε ήταν καλό, όμορφο και ευχάριστο. Είχε μια σπάνια θετική νοοτροπία, ένα είδος ευλογίας και επιπλέον ήθελε να το μοιράζεται και με τους άλλους. Προσπαθούσε αρκετά για να κάνει και τους άλλους ανθρώπους να νιώθουν πιο χαρούμενοι.
Όλα αυτά ήταν θαυμάσια, μέχρι τη μέρα που τον είδα να κάνει χρήση κοκαΐνης…
Τι έγινε!!;;;
Αυτός ο άνθρωπος υποτίθεται ότι είχε βρει την άκρη! Υποτίθεται ότι είχε βρει έναν τρόπο να μην μπαίνει στη «λάσπη» των προβλημάτων και αποτελούσε φάρο χαράς και αισιοδοξίας για όλους μας! Ήταν ο εκλεκτός… ένα παράδειγμα προς μίμηση…
Όπως ανακάλυψα στη συνέχεια, η ζωή του δεν ήταν τελικά τόσο ρόδινη. Η οικογενειακή του κατάσταση ήταν χάλια. Η προσωπική του ζωή ήταν επίσης χάλια. Η υπέρμετρη θετική νοοτροπία που βλέπαμε, ήταν το αντίβαρο για μια ζωή που βρισκόταν συνέχεια μέσα στην αβεβαιότητα και τον πόνο.
Ήταν ένα δυνατό σοκ! Κατάλαβα ότι η συναισθηματική του κατάσταση ήταν ακριβώς αντίθετη από αυτό που έδειχνε προς τα έξω. Στην πραγματικότητα ήταν καταρρακωμένος. Φαίνεται αντιφατικό, επειδή, όταν δεν γνώριζες την αλήθεια, σου φαινόταν τόσο ευτυχισμένος, δοτικός και γεμάτος αγάπη για όλους.
Τον έβλεπες και σκεφτόσουν με τη μία « να ένας άνθρωπος πρότυπο!». Όμως, δυστυχώς, δεν ήταν τίποτα από αυτά. Ήταν δυστυχισμένος, φοβισμένος και καταθλιπτικός. Υπέφερε και όλα τα ωραία που βλέπαμε ήταν ένα αντίβαρο, μια άμυνα για να μην δει κανένας τον πόνο του ή ίσως μια βαθιά καλοπροαίρετη πράξη να μην μεταφέρει τα προβλήματά του στους άλλους.
Το συναίσθημα είναι αποτέλεσμα μιας σύγκρισης που κάνει ο νους, μεταξύ της πραγματικότητας, του περιβάλλοντος και των προσδοκιών του για αυτή.
Παρόμοια λειτουργούν και οι αισθήσεις. Νιώθουμε κρύο όταν βγαίνουμε σε ένα περιβάλλον που η θερμοκρασία είναι χαμηλότερη από εκείνη που είναι το σώμα μας. Ο νους το αντιλαμβάνεται και δημιουργεί την αίσθηση ότι «κρυώνουμε», ώστε να καταλάβουμε ότι πρέπει να κάνουμε κάτι για να ζεσταθούμε. Με τον ίδιο τρόπο, το συναίσθημα δημιουργείται για να μας ενημερώσει ότι κάτι πρέπει να αλλάξουμε!
Γυρνάς από τη δουλειά και βλέπεις το αγόρι σου σε ερωτικές περιπτύξεις με την καλύτερή σου φίλη. Αμέσως νιώθεις άσχημα συναισθήματα και τον χωρίζεις. Κάθεσαι αποσβολωμένη στον καναπέ και τρως ένα κιλό παγωτό! Είχες μια προσδοκία ότι θα είναι πιστός και ότι η φίλη σου δε θα σε πρόδιδε ποτέ, αλλά τα πράγματα ήρθαν αλλιώς και τώρα πονάς. Πονάς, επειδή, αυτό που συνέβη, δεν ταιριάζει με αυτό που θα ήθελες να συμβαίνει.
Σκέφτεσαι μια καινούρια, καταπληκτική στρατηγική για το νέο προϊόν που βγάζει η εταιρία σου και την μοιράζεσαι με τον συνεργάτη σου. Την επόμενη μέρα μαθαίνεις ότι, αυτός ο συνεργάτης σου την έχει ήδη παρουσιάσει για δική του και ο διευθυντής του δίνει συγχαρητήρια και προαγωγή… Νευριάζεις και σε πνίγει η αδικία. Δε θα το αφήσεις να περάσει έτσι… Μιλάς και στους δύο και αποκαθιστάς την κυριότητά σου στην ιδέα, λαμβάνοντας την αναγνώριση που σου αξίζει.
Γιατί αναφέρω αυτά τα δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα;
Και στις δύο περιπτώσεις, μετά το έντονο αρνητικό συναίσθημα, θα ακολουθήσει μια αλλαγή στο πως βλέπουμε τον κόσμο, τους ανθρώπους και τη ζωή. Έχουμε πλέον αποδείξεις που μας στοίχησαν πολύ!
Στο μέλλον πλέον θα είσαι πιο προσεκτικός με τις ιδέες σου και θα φροντίζεις να εξασφαλίζεις ότι αναγνωρίζονται ως δικές σου πριν τις πεις δεξιά και αριστερά. Κατά πάσα πιθανότητα δε θα κάνεις το ίδιο λάθος.
Όπως, επίσης, θα είσαι προσεκτική στο μέλλον με τους νέους συντρόφους σου και τις φίλες σου. Θα είσαι πιο υποψιασμένη και θα προσέχεις περισσότερες λεπτομέρειες, που μπορεί να υποδείξουν πιθανή προδοσία. Λογικά, αν είσαι προσεκτική (με σωστή διαχείριση), δε θα ξαναζήσεις την ίδια κατάσταση.
Αυτό που λέω είναι, ότι τα συναισθήματα μας βοηθούν να αντιδράσουμε με κάποιους τρόπους, ώστε να αλλάξουμε μια κατάσταση, ή να θυμόμαστε σε παρόμοιες καταστάσεις τον πόνο που νιώσαμε, έτσι ώστε να μην ξεχνάμε και να ενεργούμε με προσοχή.
Αλλά για να πετύχει αυτό, θα πρέπει να νιώθουμε το σωστό συναίσθημα, τη σωστή στιγμή. Επίσης, είναι ανάγκη να το αναγνωρίζουμε και να το δεχόμαστε. Αν νιώθουμε πόνο και αρνούμαστε να το δούμε, τι θα συμβεί; Μάλλον θα επαναλάβουμε τα ίδια λάθη. Μπορεί επίσης να γίνουμε σαν τον Γιώργο που έδειχνε πάντοτε τόσο χαρούμενος!
Βλέπεις, αυτή η στρατηγική αντιμετώπισης της ζωής -είμαι πάντα χαρούμενος και ξεπερνάω τα πάντα- δεν είναι επιτυχημένη τελικά, επειδή είναι παράλογο να χρησιμοποιείς το ίδιο συναίσθημα για να αντιμετωπίζεις όλες τις καταστάσεις. Σε μεγάλο βαθμό, η αδυναμία του Γιώργου να αντιμετωπίσει τη ζωή, προήλθε από αυτή την παράλογη στρατηγική.
Τα θετικά συναισθήματα ταιριάζουν με θετικές καταστάσεις, όμως τα αρνητικά συναισθήματα ταιριάζουν με αρνητικές καταστάσεις. Δεν ξέρω πόσες φορές έχω διαβάσει σε άρθρα και μελέτες από ψυχολόγους και άλλους επαγγελματίες της ψυχικής υγείας, ότι δεν υπάρχουν κακά συναισθήματα, μόνο κατάλληλα και ακατάλληλα ανά περίσταση.
Στην Ψυχολογία υπάρχει ο όρος συναισθηματική ποικιλομορφία και χαρακτηρίζει την ιδιότητα να αισθάνεται κανείς περισσότερα συναισθήματα, υποδιαιρέσεις και πτυχές των κυρίων συναισθημάτων.
Σημείωση: η μετάφραση είναι από τον αγγλικό όρο emotional diversity (ή emodiversity). Στον σύνδεσμο θα βρείτε ένα άρθρο και την αυθεντική επιστημονική έρευνα.
Όπως φαίνεται, είναι υγιές για έναν άνθρωπο να αισθάνεται περισσότερα διαφορετικά συναισθήματα, είτε αυτά είναι θετικά, είτε αρνητικά. Το αντίθετο, το να νιώθει κανείς μόνο μια περιορισμένη ποικιλία του συναισθηματικού φάσματος, θεωρείται λιγότερο υγιές.
Τα άτομα με υψηλό επίπεδο συναισθηματικής ποικιλομορφίας παρουσιάζουν μεγαλύτερη αντοχή στα αρνητικά συναισθήματα και ανακάμπτουν πολύ πιο γρήγορα.
Φαντάσου ότι διαθέτεις 3 διαφορετικές πηγές εισοδήματος, ανεξάρτητες μεταξύ τους. Για κάποιο λόγο χάνεις μία από αυτές, αλλά τα χρήματα που βγάζεις από τις άλλες δύο φτάνουν –και με το παραπάνω- για να καλύψεις όλες τις υποχρεώσεις και επιλογές σου. Θα σε ενοχλήσει τόσο πολύ το ότι έχασες την μία πηγή εισοδήματος; Προφανώς όχι.
Δε θα ήταν όμως το ίδιο, αν εκείνη η πηγή ήταν η μοναδική. Αν έχανες όλο σου το εισόδημα ξαφνικά, θα ένιωθες πολύ μεγάλη αγωνία και ταραχή. Θα αγχωνόσουν αναπόφευκτα περισσότερο. Σε έναν παραλληλισμό, θα έλεγα ότι συμβαίνει κάτι παρόμοιο και με τα συναισθήματα. Όσο περισσότερα συναισθήματα ( διαφορετικά μεταξύ τους) μπορείς να νιώσεις, τόσο πιο δυνατός και ανθεκτικός είσαι τελικά.
Οι ερευνητές πιστεύουν ότι, τα άτομα με αναπτυγμένη συναισθηματική ποικιλομορφία, έχουν μεγαλύτερη επίγνωση σχετικά με την φύση και την αιτία των συναισθημάτων τους. Αναγνωρίζουν καλύτερα πότε θα δημιουργηθούν και από πού προέρχονται. Επίσης είναι καλύτεροι στο να αναγνωρίζουν την κατάλληλη αντίδραση σε κάθε συναίσθημα, οπότε έχουν περισσότερες πιθανότητες να δράσουν ορθά. Ως αποτέλεσμα, αισθάνονται ότι έχουν καλύτερο έλεγχο του εαυτού τους, αλλά και της ζωής τους.
Αυτοί οι άνθρωποι αναγνωρίζουν πόσο εφήμερα είναι τα συναισθήματα, επειδή έχουν επαφή με πολλά διαφορετικά στον ίδιο χρόνο, όταν την ίδια στιγμή, ένα άτομο με μικρή συναισθηματική ποικιλομορφία θα νιώθει λιγότερα.
Έχει περάσει η εποχή της δισήμαντης λογικής (μελλοντικά σας υπόσχομαι ένα άρθρο πάνω στο θέμα «Λογική»), όπου τα πράγματα είναι μόνον άσπρα ή μαύρα, θετικά ή αρνητικά. Καθώς ωριμάζουμε ως είδος, βιώνουμε όλο και περισσότερες πτυχές ανάμεσα στα δύο άκρα. Ταυτόχρονα ανακαλύπτουμε, ξανά και ξανά, ότι οι καταστάσεις αλλάζουν συνεχώς, το συναίσθημα αλλάζει γρήγορα και γενικά όλα χαρακτηρίζονται από μια συνεχή αλλαγή.
Αν τελικά η συναισθηματική ποικιλομορφία είναι το επόμενο εξελικτικό άλμα, τι μπορούμε να κάνουμε εσύ και εγώ για να το κατακτήσουμε, στο μέτρο της εποχής μας;
Το πρώτο βήμα στο να πετύχουμε μεγαλύτερη συναισθηματική ποικιλομορφία, είναι να βελτιώσουμε την συνειδητότητά μας στο παρόν. Αυτή η φράση σημαίνει κάτι πολύ απλό: να παρατηρούμε τι συμβαίνει και να το δεχόμαστε χωρίς να το κρίνουμε. Πάρτε τώρα αυτή την ιδέα και εφαρμόστε την στα συναισθήματά σας.
Ακούγεται ίσως απλοϊκό. Η μία πτυχή είναι το γεγονός ότι, πολλοί άνθρωποι που θα το κάνουν, θα ανακαλύψουν ότι υπάρχουν συναισθήματα, τα οποία έχουν απωθήσει για πολύ καιρό. Βλέπεις… όταν τα απωθήσουμε με δύναμη και για πολύ καιρό, τελικά γινόμαστε «ανίκανοι» να τα αντιλαμβανόμαστε.
Η άλλη πτυχή είναι το γεγονός, ότι συνήθως αντιλαμβανόμαστε μόνον ένα πολύ μικρό μέρος απ’ όσα πραγματικά συμβαίνουν μέσα μας. Όταν αρχίζουμε να παρατηρούμε (πάντοτε χωρίς να κρίνουμε ότι παρατηρούμε), αρχίζουμε να ακούμε, να βλέπουμε και να νιώθουμε περισσότερα απ’ όσα συμβαίνουν.
Αυτό άλλωστε χαρακτηρίζει και τη συνειδητότητα.
Στη συνέχεια, η αυξημένη αντίληψη των συναισθημάτων, μπορεί να μας βοηθήσει να τα διαχωρίσουμε από τις τελικές μας αποφάσεις. Αυτό είναι το επόμενο βήμα.
Υπάρχει μια θεμελιώδης διαφορά ανάμεσα στο να θες να ρίξεις μια γροθιά στον συνεργάτη που σου έκλεψε την ιδέα και στο να το κάνεις πραγματικά. Χωρίς ικανοποιητική συναισθηματική αυτογνωσία, ένας άνθρωπος απλά θα παρασυρθεί και θα δράσει, ορμώμενος από το κυρίαρχο συναίσθημα.
Όλοι το έχουμε βιώσει αυτό!
Η παρατήρηση και ο διαχωρισμός οδηγούν στην συνειδητοποίηση ότι μπορούμε να βιώσουμε περισσότερα συναισθήματα την ίδια στιγμή. Για παράδειγμα:
Μπορεί να νιώθουμε βαθιά θλίψη για τον εαυτό μας, επειδή η ζωή μας είναι χάλια. Αν όμως διαχωρίσουμε αυτή τη θλίψη από τη διαδικασία λήψης αποφάσεων, τότε αρχίζουμε να νιώθουμε ενόχληση και θυμό που αισθανόμαστε έτσι.
Αντιλαμβάνεστε που οδηγούμαστε;
Ξαφνικά δεν νιώθω μονάχα ένα συναίσθημα για κάτι που συμβαίνει στη ζωή, αλλά νιώθω και ένα συναίσθημα σχετικά με την αρχική συναισθηματική μου αντίδραση…
Αυτή η διαδικασία μπορεί να αλλάξει τον τρόπο που σκεφτόμαστε και τελικά τον τρόπο που επιλέγουμε να δράσουμε. Ανακαλύπτοντας περισσότερα συναισθήματα πάνω σε μια κατάσταση, αλλάζουμε οπτικές γωνίες. Αυτή η αλλαγή, μας δίνει τελικά επιλογές, δηλαδή ελευθερία!
Δεν μπορούμε να αλλάξουμε τα συναισθήματα, μπορούμε όμως να προσπαθήσουμε να να τα νιώσουμε ή να καταλάβουμε τις αιτίες που τα προκαλούν, κ.λπ.. Ο σκοπός είναι να διαχειριζόμαστε τα συναισθήματα, έτσι ώστε τελικά να οδηγούμαστε σε καλύτερες και πιο ωφέλιμες επιλογές!
Ο θυμός μπορεί να οδηγήσει στην δράση. Η στενοχώρια μπορεί να οδηγήσει στην αποδοχή. Η ενοχή μπορεί να οδηγήσει στην αλλαγή. Ο ενθουσιασμός μπορεί να οδηγήσει στην κινητοποίηση.
Να θυμόσαστε ότι δεν μπορούμε να αλλάξουμε τα συναισθήματά μας, αλλά μπορούμε να αλλάξουμε την οπτική γωνία, το αντικείμενο της συναισθηματικής μας αντίδρασης, έτσι ώστε να νιώσουμε ένα διαφορετικό συναισθηματικό τόνο που θα μας οδηγήσει σε μια διαφορετική αντίδραση.
Το συναίσθημα σου λέει τι να κάνεις, ωστόσο δεν σε εξαναγκάζει. Αν προσέξουμε, θα διαπιστώσουμε ότι υπάρχει μια πολύ σύντομη στιγμή στην οποία συμφωνούμε ή διαφωνούμε.
Όσο περισσότερο εξασκούμε την συναισθηματική συνειδητότητά μας, τόσο περισσότερο αντιλαμβανόμαστε αυτή την σύντομη απόφαση. Διαφωνώντας με την παρόρμησή μας, κερδίζουμε χρόνο. Κάθε στιγμή που κερδίζουμε, αυξάνουμε την λογική επεξεργασία, αναλύοντας καλύτερα την κατάσταση.
Όταν τελειοποιήσουμε αυτή την ικανότητα μπορούμε να θεωρήσουμε τον εαυτό μας ένα συναισθηματικό νίντζα! Θα μοιάζει σα να πηδάμε συνεχώς από το ένα συναίσθημα στο άλλο, χρησιμοποιώντας το συναισθηματικό περιβάλλον με τόση δεξιοτεχνία που θα γίνει πλέον εργαλείο για τη ζωή!
Στην ουσία, όταν θα χειριζόμαστε αυτές τις εναλλαγές γρήγορα, εύκολα και με σιγουριά για το που οδηγούμαστε, θα ελέγχουμε τις τελικές πράξεις μας σε μεγάλο βαθμό!
Και αυτό φίλε μου είναι ασφάλεια!!! Η πολύ καλή αυτογνωσία, η μεγάλη αυτασφάλεια και η βαθιά αυτοεκτίμηση!
Θυμάσαι τα Χελωνονιτζάκια; Νομίζεις ότι ήταν απλώς ένα παιδικό πρόγραμμα; Υπάρχει κάτι βαθύτερο από αυτό που βλέπεις αρχικά!
Ο Ραφαήλ (κόκκινο) είναι ο θυμός και η αυτοπεποίθηση, ο Ντονατέλο (μωβ) είναι η περιέργεια και το ενδιαφέρον για ανακάλυψη, ο Λεονάρντο (μπλε) είναι η ηθική, η ευγένεια αλλά και η υπευθυνότητα, ενώ ο αγαπημένος όλων Μικελάντζελο (πορτοκαλί) είναι η ανεμελιά, ο ενθουσιασμός, η αθωότητα και, φυσικά, η πίτσα!
Δεν υπάρχει κανένα αδιέξοδο συναισθηματικά, ακριβώς όπως έναν νίντζα θα σκεφτόταν νέους τρόπους να κινηθεί σε ένα περιβάλλον. Θα τον έκλεινες με τέσσερις τοίχους και αυτός θα έφευγε από πάνω με ένα άλμα, ή θα έσκαβε ένα τούνελ από κάτω!
Το ίδιο μπορούμε να μάθουμε να κάνουμε και εμείς συναισθηματικά! Και για όσους με έχετε ακούσει να μιλάω σε κάποιο μάθημα, διάλεξη ή σεμινάριο, θα θυμάστε πόσο συχνά λέω ότι μπορούμε να γίνουμε «αιτία» σε σχέση με αυτό που μας απασχολεί. Ε, λοιπόν… μπορούμε να γίνουμε αιτία και στις πράξεις που ακολουθούν κάθε συναίσθημα!
