Δύο στωικοί φιλόσοφοι περπατάνε και μπαίνουν σε ένα μπαρ… έτσι ξεκινάει αυτή η ιστορία.

Όταν οι άνθρωποι μπαίνουν για πρώτα φορά στο ιστολόγιο μου, συνήθως ψάχνουν κάτι συγκεκριμένο, οπότε και παραγγέλνουν αυτό το «κάτι», όπως κάνουν οι άνθρωποι όταν μπαίνουν σε ένα μπαρ.

Όμως ο δικός μας ήρωας ήταν διαφορετικός. Το όνομά του είναι Seneca (Σενέκας), ή για να είμαι ακριβής, Lucius Annaeus Seneca. Δίπλα του περπατάει ο Επίκτητος…

Όπως καταλαβαίνεις, αυτό το βράδυ δε θα είναι συνηθισμένο.

 

Θα γίνουμε μάρτυρες ενός φανταστικού διαλόγου μεταξύ αυτών των δύο μεγάλων προσωπικοτήτων, που μας έκαναν την τιμή να μπουν στο μαγαζί μας. Οικοδεσπότης τους θα είναι ο φιλομαθής και φιλόξενος μπαρτέντερ (δεν τους λέμε μπάρμαν πλέον), ο Τ… ένα γράμμα, χωρίς τίποτα άλλο.

 

Τώρα κάνε την εικόνα…

Ανοίγει η πόρτα και για μια στιγμή δεν φαίνεται κανένας να μπαίνει. Αργά, με σίγουρα βήματα και χωρίς καμία βιασύνη μπαίνουν μέσα παρέα οι δύο μας πρωταγωνιστές. Είναι ντυμένοι σχετικά καλά, όπως αρμόζει σε μια τέτοια περίσταση. Βρισκόμαστε στην Αθήνα, ή στη Θεσσαλονίκη, ή στην Κω ή όπου αλλού θα σου άρεσε να τοποθετήσουμε αυτό το μπαρ.

Διαλέγουν δύο θέσεις μπροστά στο μπαρ.

 

Τ: Καλησπέρα κύριοι, να σας βάλω κάτι να πιείτε;

ΕΠΙΚΤΗΤΟΣ: Θα πάρω ένα Aperol Spritz, για τον φίλο μου βάλε ένα χαμόμηλο…

ΣΕΝΕΚΑΣ: Πολύ αστείο. Ένα από το ίδιο παρακαλώ.

Τ: Έρχονται (ξεκινάει να φτιάχνει τα ποτά)

Ο Σενέκας γυρνάει προς τον Επίκτητο, δείχνει να θέλει να συνεχίσει κάποια συζήτηση που είχαν ξεκινήσει νωρίτερα.

ΣΕΝΕΚΑΣ: Δεν είμαι βέβαιος ότι μπορώ να συμφωνήσω μαζί σου. Οι προσωπικές μας σχέσεις δεν σχετίζονται οπωσδήποτε με την ικανότητά μας να είμαστε ευχαριστημένοι από τη ζωή. Αν βρεις κάποιον που να έχει την ίδια προσέγγιση με σένα, για τη ζωή, τότε φυσικά μπορείτε και να την μοιραστείτε.

ΕΠΙΚΤΗΤΟΣ: Μμμ.. αυτό που προκαλεί νευρικότητα. Άλλοι άνθρωποι, οι αποφάσεις τους, οι πράξεις τους, οι επιλογές τους… όλα αυτά είναι πέρα από τον έλεγχό μου. Αν δε μπορούμε να φύγουμε μακριά από σχέσεις τότε εξαρτόμαστε από αυτές. Η εξάρτηση είναι επικίνδυνο πράγμα και δύσκολα έχω οποιονδήποτε έλεγχο. Πώς μπορώ να είμαι ευχαριστημένος λοιπόν, όταν δεν μπορώ να ελέγξω τι συμβαίνει;

ΣΕΝΕΚΑΣ: Θα συμφωνείς όμως ότι μια ζωή χωρίς συναισθηματική σύνδεση δεν μπορεί να σε κάνει να αισθάνεσαι ευτυχισμένος και πλήρης, σωστά;

ΕΠΙΚΤΗΤΟΣ: Γιατί όχι;

Ο Σενέκας σταματάει λίγο για να το σκεφτεί.

ΣΕΝΕΚΑΣ: Ήταν πρόθεση της φύσης η ευτυχία να μην είναι δύσκολη ή να μην χρειάζεται πολλά πράγματα. Ο καθένας μπορεί να κάνει τον εαυτό του ευτυχισμένο σχετικά εύκολα. Το μόνο που χρειάζεται είναι να νιώθει καλά για κάτι ή κάποιον σκοπό.

ΕΠΙΚΤΗΤΟΣ: Ναι, όμως η ευτυχία έρχεται μόνο όταν μπορείς να την δημιουργήσεις από μέσα σου. Όπως είπες προηγουμένως, ο καθένας γεννιέται ήδη με όλα όσα χρειάζεται για να κάνει τον εαυτό του ευτυχισμένο. Δεν χρειάζεσαι τίποτα από όσα υπάρχουν στον κόσμο γύρω σου για τον πετύχεις. Ούτε χρήματα, ούτε αντικείμενα, μήτε και σχέσεις όμως!

ΣΕΝΕΚΑΣ: Σκέφτομαι τότε, ότι η πραγματική ερώτηση είναι αν μπορούμε να έχουμε κάτι χωρίς ταυτόχρονα να το έχουμε ανάγκη, ή αν μπορούμε να απολαύσουμε κάτι χωρίς να βασιζόμαστε πάνω του έπειτα.

Γίνεται πάλι παύση ώστε να συλλογιστούν… την ίδια στιγμή που πλησιάζει ο Τ με τα δύο τους ποτά.

Τ: Πώς ήταν ο καιρός τώρα που ερχόσασταν κύριοι;

ΣΕΝΕΚΑΣ: Τέλειος θα έλεγα αγαπητέ, σε ευχαριστούμε.

ΕΠΙΚΤΗΤΟΣ: Θα σκέφτεσαι ότι η συζήτησή μας δεν ταιριάζει για ένα μπαρ.

Ο Τ χαμογελάει και απαντάει.

Τ: Δεν υπάρχει συζήτηση ακατάλληλη για ένα μπαρ! Πολλοί άνθρωποι σκέφτονται πιο καθαρά εδώ παρά σε οποιοδήποτε άλλο μέρος.

ΣΕΝΕΚΑΣ: Τι πιστεύεις για όσα λέμε με τον φίλο μου; Τι γνώμη έχεις σχετικά με το αν θα έπρεπε ή όχι να δημιουργούμε αληθινούς δεσμούς με τον οποιοδήποτε; Ξέρεις… γυναίκες, παιδιά, συγγενείς, φίλους, κλπ.. Επειδή όπως φαίνεται, δεν μπορούμε ποτέ να είμαστε γνήσια ευτυχισμένοι όταν εξαρτόμαστε συναισθηματικά από τόσους ανθρώπους που δεν ελέγχουμε.

Τ: Ακούγεται ακατανόητο… Αν δεν νοιάζεσαι ποτέ κανέναν, γιατί να μπεις καν στον κόπο να παντρευτείς και να κάνεις παιδιά; Εννοώ, ποιο είναι το όλο νόημα;

ΣΕΝΕΚΑΣ: Ακριβώς! Πιστεύω ότι οι σχέσεις παίζουν ουσιώδη ρόλο στην ευτυχία μας. Σκοπός δεν είναι να αποφεύγουμε τα συναισθήματα επειδή μπορεί να πονέσουμε, αλλά να αποδεχτούμε τον πόνο όπου αναπόφευκτα θα έρθει και κατά κάποιο τρόπο να τον βιώσουμε με ηρεμία.

ΕΠΙΚΤΗΤΟΣ: Μα όχι!! Η άρνηση είναι πολύ καλύτερη από την μετριοπάθεια της αποδοχής! Όταν δεν αποζητάς τίποτε σημαίνει ότι κανείς δεν έχει δύναμη πάνω σου. Μόλις επιθυμήσεις την παρέα κάποιου, αμέσως καταδικάζεις την ικανότητά σου να ελέγχεις τη ζωή σου.

ΣΕΝΕΚΑΣ: Από την ώρα που θα επιθυμήσεις οτιδήποτε, έχεις ήδη καταδικάσεις την ελευθερία σου. Αλλά τι συμβαίνει στην περίπτωση που δεν επιθυμήσεις μια σύζυγο, ή παιδιά… Τι συμβαίνει στην περίπτωση που απλώς εμφανιστεί η ευκαιρία και στη συνέχεια δεθείς και αναπτύξεις βαθιά συναισθήματα;

Τ: (ο οποίος συνέχιζε να ακούει την συζήτηση, ελλείψει άλλων πελατών) νομίζω ότι θα ήταν απίθανο να μην θες τα παιδιά σου να μεγαλώσουν και να ζήσουν μια καλή ζωή.

ΕΠΙΚΤΗΤΟΣ: Δεν είναι θέμα «επιθυμίας» ή «μη-επιθυμίας». Είναι ζήτημα του να μην δημιουργείς συναισθήματα για καμία κατάσταση πέρα από αυτές που μπορείς να ελέγξεις.

Τ: Είναι καν δυνατόν κάτι τέτοιο;;;

ΕΠΙΚΤΗΤΟΣ: Μμμμ… είναι κάτι που αξίζει να προσπαθήσουμε (καθώς μιλάει βλέπει την έκφραση του Τ και καταλαβαίνει ότι δεν τον έχει πείσει). Κοίτα, αν πας να αγοράσεις μια σοκολάτα θα σου κοστίσει περίπου ένα ευρώ. Αν δεν πας δε θα έχεις σοκολάτα αλλά θα κρατήσεις το ευρώ σου. Δεν μπορείς να έχεις και την σοκολάτα και τα χρήματά σου, επειδή δεν μπορείς να έχεις «κάτι» χωρίς να αφήσεις κάτι άλλο πίσω. Το ίδιο συμβαίνει και με τις σχέσεις. Δεν μπορείς να απολαύσεις πράγματα μαζί τους χωρίς να σου κοστίσει σε κάποιο βαθμό. Αν όμως δεν επενδύσεις τον εαυτό σου σε αυτούς, τότε θα τον έχεις ακόμα δικό σου.

ΣΕΝΕΚΑΣ: Διαφωνώ. Πιστεύω ότι είναι εφικτό να αγαπάς, απλώς δεν χρειάζεται η αγάπη να ορίζει τις επιλογές σου. Οι επιθυμίες μας τυφλώνουν από την αλήθεια. Το «επιθυμείν» και όχι το «αισθάνομαι». Μπορείς και θα πρέπει να αγαπάς τα παιδιά σου. Την ίδια όμως στιγμή πρέπει να είσαι απαλλαγμένος από έντονες επιθυμίες για το μέλλον και να αποδέχεσαι την αβεβαιότητα που διέπει τη ζωή. Δεν υπάρχει λόγος να παθιάζεσαι ή να στεναχωριέσαι βαθιά για όλα τα κακά που θα συναντήσουν, επειδή είναι αδύνατο να ξεφύγουν από αυτά. Κακά και άσχημα πράγματα συμβαίνουν, ανεξάρτητα από το πόσο θα προσπαθήσεις να ξεφύγεις. Κανείς δε γλύτωσε από αυτόν το φυσικό νόμο. Εκείνο που όμως είναι για μένα περίεργο, είναι ότι αυτή η πραγματικότητα μας εκπλήσσει όταν συμβαίνει σε μας ή σε όσους νοιαζόμαστε.

ΕΠΙΚΤΗΤΟΣ: Άρα, υποθέτω ότι μας συμβουλεύεις να μην αγχωθούμε και να μην νευριάσουμε όταν μας κλέψουν τα υπάρχοντά μας. Να σκεφτόμαστε ότι με αυτόν τον τρόπο θα φτάσουμε σε κάποια επιθυμητή ψυχική μακαριότητα.

ΣΕΝΕΚΑΣ: Πολύ σωστά τα λες φίλε μου.

Τ: Δηλαδή, να αποδεχτούμε ότι ο/η σύντροφός μας αναπόφευκτα θα μας παρατήσει μια μέρα… και τα παιδιά μας θα πεθάνουν επίσης… έτσι αν και εφόσον συμβούν αυτά, να τα αντιμετωπίσουμε σχεδόν αδιάφορα με μια φράση του τύπου «ε, εντάξει… έγινε».

ΣΕΝΕΚΑΣ: Όχι ακριβώς. Πρέπει να ξέρεις ότι μπορεί να συμβούν αυτά. Μπορεί ποτέ να μη συμβούν, αλλά μπορεί και να συμβούν. Αν έχεις αρχίσει να αποδέχεσαι αυτή την πιθανότητα, ότι η ζωή μπορεί να ξημερώσει ωραία και άσχημα πράγματα, τότε θα είσαι σε ετοιμότητα και πάντοτε θα βρίσκεις ομορφιά ότι και αν τελικά εκδηλωθεί στη ζωή.

Τ: Χμμμ.. και αυτό λειτουργεί για σένα μέχρι τώρα;

ΣΕΝΕΚΑΣ: Χαχαχα… μερικές φορές, για να είμαι ειλικρινής.

ΕΠΙΚΤΗΤΟΣ: Νομίζω ότι πρόκειται για μια προσπάθεια να βρίσκεσαι σε κάποια απόσταση από όσα συμβαίνουν. Αν για παράδειγμα καταλαβαίνεις ότι δεν είναι οι άνθρωποι που σε αναστατώνουν, αλλά η άποψή σου για τις πράξεις ή τις απόψεις τους, δημιουργείς έναν «διάστημα» στο οποίο μπορείς να αλλάξεις αυτό που νιώθεις χωρίς να χρειάζεται να αλλάξεις κάποιον άλλον.

ΣΕΝΕΚΑΣ: Συμφωνώ. Όσο περισσότερο κατανοείς και αποδέχεσαι πως λειτουργεί ο κόσμος γύρω σου τόσο λιγότερο αντίκτυπο έχει μέσα σου όταν εμφανίζονται δυσκολίες.

Τ: Μμμ… δεν μπορώ παρά να συμφωνήσω με αυτό και εγώ. Τι λέτε, να βάλω ένα ποτό;