Κάθε μέρα κάνουμε επιλογές που μαρτυρούν το πως σκεφτόμαστε, πως νιώθουμε και τις συνήθειες που έχουμε. Τις περισσότερες φορές δεν σκεφτόμαστε για αυτές τις επιλογές. Για πολλές από αυτές δεν έχουμε καν αναρωτηθεί το «γιατί». Το θεωρούμε φυσικό και φυσιολογικό.

Έχουμε την τάση να μην εστιάζουμε στην πολυπλοκότητα της ζωής, προκειμένου να μπορούμε να συγκεντρωθούμε σε ότι θεωρούμε πιο σημαντικό. Ωστόσο, υπάρχουν μερικά πλεονεκτήματα, αν μπορούμε να ερμηνεύσουμε σωστά τα κίνητρα που μας ωθούν στις καθημερινές μας επιλογές ή και στις πιο σημαντικές! Για την κατανόηση αυτών θα χρησιμοποιήσουμε την Θεωρία των Έξι (6) Βασικών Ψυχολογικών Αναγκών (σε συντομία «οι Έξι Ανάγκες»), όπως συστήθηκαν και παρουσιάστηκαν από τους Άντονι Ρόμπινς και Κλόε Μαντέινς.

Οι Έξι Ανάγκες δεν είναι επιθυμίες. Είναι πραγματικές, πανανθρώπινες ανάγκες ψυχολογικής φύσεως που βρίσκονται πάντοτε σε ισχύ, τόσο σε συνειδητό, αλλά κυρίως σε υποσυνείδητο επίπεδο.

Επηρεάζουν τα βαθύτερα κίνητρα μας και καθορίζουν τη σειρά με την οποία τελικά κάνουμε τις επιλογές μας στη ζωή. Ουσιαστικά, κάθε μέρα, κάθε στιγμή της ζωής μας προσπαθούμε να ικανοποιήσουμε αυτές τις ανάγκες, άλλοτε με επιτυχία και άλλοτε χωρίς.

Όταν αυτές οι ανάγκες ικανοποιούνται σε μεγάλο βαθμό, βιώνουμε εξαιρετικά επίπεδα ικανοποίησης, χαράς και απόλαυσης. Από την άλλη πλευρά, όταν αυτές οι ανάγκες δεν ικανοποιούνται, αισθανόμαστε μελαγχολία, κόπωση και την αίσθηση του «ανικανοποίητου». Επειδή όμως τα περισσότερα από αυτά γίνονται υποσυνείδητα, δεν μπορούμε να διακρίνουμε σωστά γιατί δεν αισθανόμαστε καλά.

Ο άνθρωπος στην προσπάθειά του να εξηγήσει γιατί πολλές φορές νιώθει ή δεν νιώθει καλά, δημιουργεί λογικοφανείς εξηγήσεις, χωρίς απαραίτητα να είναι ορθές.

Με μια πρώτη ματιά η ζωή μας μοιάζει «καλή» και ικανοποιητική, όμως μια βαθύτερη εξέταση μπορεί να φέρει στην επιφάνεια ένα καλά κρυμμένο συναίσθημα απογοήτευσης και κενού. Αυτή είναι η πραγματικότητα για πολλούς ανθρώπους!

Όσα και αν κάνουμε, όπου και αν ταξιδέψουμε, με όποιον και αν βρισκόμαστε, η ζωή σε λίγο μοιάζει και πάλι θαμπή και θλιβερή. Δεν μπορούμε να συνδέσουμε αμέσως αυτή την κατάσταση με την ύπαρξη και τους μηχανισμούς που διέπουν τις Έξι Ανάγκες μας. Ας δούμε, όμως, ποιες είναι αυτές:

1. Η Ανάγκη για Σιγουριά: Η προσπάθεια να νιώσουμε άνεση και σιγουριά στη ζωή μας. Περιλαμβάνει τους παράγοντες της βεβαιότητας, της κατανόησης και του ελέγχου. Μειώνει το άγχος και την αβεβαιότητα.
2. Η Ανάγκη για Αβεβαιότητα & Αλλαγή: Η προσπάθεια να νιώσουμε την αβεβαιότητα και αλλαγή, το απροσδόκητο, το «νέο», την εμπειρία της ανακάλυψης. Περιλαμβάνει τους παράγοντες της τυχαιότητας, του ρίσκου, της διαφοροποίησης, της επιθυμίας για καινούρια πράγματα, της δημιουργικότητας, της ανακάλυψης και της αλλαγής σε κάθε μορφή. Μειώνει την αίσθηση βαρεμάρας, της προβλεψιμότητας και της στασιμότητας. Έχει βαθιά βιολογικά υπόβαθρα καθώς η αλλαγή έχει με επιτυχία προστατέψει επί χιλιάδες χρόνια τη ζωή να επιβιώσει!
3. Η Ανάγκη για Σπουδαιότητα: Η προσπάθεια να νιώσουμε σπουδαίοι και σημαντικοί στα μάτια των άλλων με κάποιο τρόπο. Περιλαμβάνει τους παράγοντες της σπανιότητας, της αξίας, της επιτυχίας και της ανωτερότητας. Η σπουδαιότητα αποτελεί σημαντικό ψυχολογικό παράγοντα για την δημιουργία μιας «ταυτότητας», καθώς κάθε ταυτότητα διακρίνεται από τις άλλες κυρίως στα σημεία που υπερέχει από εκείνες. Επίσης υπάρχει και μια άλλη πτυχή αυτής της ανάγκης όπου το άτομο επιθυμεί να αποδώσει σπουδαιότητα σε άλλα άτομα, ενέργειες, ομάδες και πράγματα.
4. Η Ανάγκη για Σύνδεση & Αγάπη: Η προσπάθεια για ουσιαστική σύνδεση με τους άλλους ανθρώπους, μέσω των σχέσεων, της ιδέας ότι «ο ένας ανήκει στον άλλον», της αγάπη που νιώθουμε για άλλους και της αγάπης που λαμβάνουμε από άλλους ανθρώπους. Περιλαμβάνει τους παράγοντες της αμοιβαίας κατανόησης, της αμφίδρομης επικοινωνίας, της συμφωνίας, της ανταλλαγής και της προσφοράς από και προς τους ανθρώπους που αγαπάμε.
5. Η Ανάγκη για Ανάπτυξη & Βελτίωση: Η προσπάθεια να μάθουμε, να ζήσουμε και να αναπτυχθούμε σε οποιοδήποτε επίπεδο (διανοητικά, συναισθηματικά, πνευματικά). Περιλαμβάνει τους παράγοντες της ανάπτυξης δεξιοτήτων, της βελτίωσης, της προόδου και της επίτευξης στόχων.
6. Η Ανάγκη για Συνεισφορά: Η προσπάθεια να συμμετέχουμε / συνεισφέρουμε σε κάποιον ή κάποιους με τρόπο τέτοιο που να ξεπερνάει τον εαυτό μας. Περιλαμβάνει τους παράγοντες της βοήθειας, του εθελοντισμού και της θυσίας. Ο στόχος είναι η δημιουργία και προσφορά μεγαλύτερης αξίας προς άλλους ανθρώπους.

Όλες αυτές οι ανάγκες στην ουσία αποτελούν και βιολογικά ένστικτα και ενυπάρχουν μέσα σε όλους τους ανθρώπους. Δεν μπορούν να αγνοηθούν ή να καταπιεστούν χωρίς να προκαλέσουν μείωση στην επιβίωση και το συναίσθημα.

Πριν αναλύσουμε διεξοδικά κάθε μία από τις Έξι Ανάγκες, για την καλύτερη κατανόηση του θέματος, είναι σημαντικό να συζητήσουμε κάτι ακόμα, τους Τέσσερις (4) Τύπους Συμπεριφορών!

Τι είναι οι Τέσσερις Τύποι Συμπεριφοράς;

Αρχικά πρόκειται για ένα εργαλείο, με το οποίο μπορούμε να κατατάξουμε όλες τις επιλογές που κάνουμε, τις ιδέες που έχουμε, τα συναισθήματα που νιώθουμε και γενικά κάθε τι που ξεκινάει από μας.

Η συνδυασμένη γνώση των Τεσσάρων Τύπων Συμπεριφοράς και των Έξι Βασικών Ψυχολογικών Αναγκών μας δίνει μια ολοκληρωμένη μέθοδο προσέγγισης των προβλημάτων του ανθρώπου.

Μελετώντας αυτή τη σειρά άρθρων μπορείς να διευρύνεις σημαντικά την κατανόησή σου για τα πραγματικά κίνητρα των επιλογών σου και τις μακροπρόθεσμες συνέπειες που αυτές έχουν. Όπως γνωρίζετε ή έχετε ακούσει, ελπίζω, η επιτυχία και η ευτυχία είναι η ανταμοιβή όσων μπορούν να διαλέγουν σοφά τις ενέργειες του με βάση το μακροπρόθεσμο κέρδος, τόσο για τους ίδιους, όσο και για τους άλλους.

Όλες οι επιλογές που κάνουμε, ανήκουν σε μία από τις δύο κατηγορίες του Αξιώματος περί Αποφυγής του Πόνου και Προσπάθειας για Ευχαρίστηση.

Το αξίωμα Πόνος-Ευχαρίστηση εκφράζεται και δυναμικά με τις αρχές Απωθώ-Έλκω. Από τη μία, λοιπόν, κάνουμε επιλογές που μας απομακρύνουν από τα πράγματα που είναι πιθανόν να μας προκαλέσουν πόνο, ενώ από την άλλη κάνουμε επιλογές που έλκουν κοντά μας τα πράγματα που είναι πιθανόν να μας δώσουν ευχαρίστηση. Μερικές φορές όμως, αυτό που φαίνεται να συμβαίνει στην επιφάνεια, δεν συμβαίνει και βαθύτερα.

Ας πούμε για παράδειγμα ότι έχουμε να παραδώσουμε ένα μεγάλο project σε τέσσερις βδομάδες από τώρα. Αν και μιλάμε πολύ γενικά, είναι ασφαλές να υποθέσω ότι η ιδέα του χρονικού περιθωρίου των τεσσάρων βδομάδων ακούγεται «αρκετή» στα αυτιά των περισσότερων από σας. Σε αυτή την περίπτωση δεν αισθάνεσαι κάποια βιασύνη και αποφασίζεις, αντί να ξεκινήσεις αμέσως, να βγεις βόλτα με τους φίλους, να «κοινωνικοποιηθείς», ίσως να δεις καμιά ταινία στο σινεμά, κ.λπ.. Όλες αυτές οι επιλογές που κάνεις, σου προκαλούν ευχαρίστηση (θυμήσου το αξίωμα Πόνος-Ευχαρίστηση). Το πρόβλημα είναι ότι πέφτεις σε μια πολύ διάσημη παγίδα, που ονομάζεται instant gratification (σε ελεύθερη μετάφραση «άμεση ικανοποίηση»).

Συνεχίστε εδώ: Οι 6 Βασικές Ανάγκες του Ανθρώπου (Μέρος #2)