Για να οργανώσουμε την συνολική επιφάνεια του πλανήτη μας και να οριοθετήσουμε τα επιμέρους στοιχεία του,  χρησιμοποιούμε έναν χάρτη. Ομοίως,  για να κατανοήσουμε τη ζωή έχουμε έναν χάρτη!

Βασικά Δεδομένα

• Η Ζωή μπορεί να χωριστεί σε 3 διακριτές περιοχές. Κάθε περιοχή αποτελεί μια ενοποιημένη ομάδα δραστηριοτήτων που ξεχωρίζουν στη ζωή κάθε ανθρώπου. Υπάρχουν δεδομένα, προσεγγίσεις και τεχνολογίες για κάθε μία από αυτές τις περιοχές.
• Κάθε περιοχή χωρίζεται σε μικρότερες υποπεριοχές. Κάθε υποπεριοχή χωρίζεται επίσης σε μικρότερες ενότητες. Ανάλογα με τον σκοπό μας, μπορεί να χρειάζεται να δουλέψουμε σε μια περιοχή, σε μια υποπεριοχή ή σε μια ενότητα.
• Δεν είναι όλες οι περιοχές το ίδιο σημαντικές για όλους τους ανθρώπους. Κάθε άνθρωπος, ανάλογα την εμπειρία και τις επιρροές του, θεωρεί κάποιες περιοχές πιο σημαντικές από άλλες.
• Αυτές οι περιοχές δεν είναι απομονωμένες η μία από την άλλη. Αν και συχνά προσπαθούμε να βελτιώσουμε ή να ασχοληθούμε με κάποια περιοχή ξεχωριστά (π.χ. εργασία ή ερωτικά), πρέπει να κατανοούμε πως, ό,τι κάνουμε στη μία περιοχή, επηρεάζει και τις άλλες. Η ζωή είναι ενοποιημένη και αυτός που βρίσκεται μέσα σε όλα αυτά είναι το ίδιο άτομο, δηλαδή «εγώ» που βρίσκομαι σε όλες αυτές τις περιοχές, κάθε στιγμή.
• Ως εκ τούτου, αν και εμείς χρησιμοποιούμε ένα σύστημα οργάνωσης με 3 βασικές περιοχές, σε κάποιον άλλον συγγραφέα ή σε κάποια άλλη θεωρία, μπορεί να βρούμε έναν διαφορετικό αριθμό περιοχών.
• Στη μέση των 3 περιοχών βρίσκουμε αυτό που ονομάζουμε «Ψυχή». Αυτή η έννοια αποτυπώνει την προσωπική μας φιλοσοφία, τις αξίες μας, τις πεποιθήσεις μας, τον χαρακτήρα μας και τη δύναμη που ασκεί πάνω μας το παρελθόν και οι εμπειρίες μας. Η Ψυχή εξουσιάζει, διαμορφώνει και τελικά κυριαρχεί σε όλες τις επιλογές μας, σε όλες τις περιοχές της ζωής μας.
• Όλα αυτά αποδίδονται σε ένα ειδικό σχήμα που θα βρείτε στο παρόν άρθρο.

–

Άρθρο

Όταν ξεκινάμε ένα ταξίδι είναι καλό να έχουμε μαζί μας έναν χάρτη. Θα μας βοηθήσει να βρούμε τη θέση μας στο χώρο και να καταλάβουμε πόσο μακριά είμαστε, ποια κατεύθυνση πρέπει να πάρουμε και που πρέπει να στρίψουμε, αν θέλουμε να φτάσουμε σε ένα άλλο σημείο του χάρτη.

Για παράδειγμα, στους χάρτες που χρησιμοποιούμε στα κινητά μας, βρίσκουμε τη θέση μας, μπορούμε να δούμε το όνομα της πόλης που βρισκόμαστε, καθώς και τα ονόματα κάθε υποπεριοχής μέσα σε αυτή την πόλη. Κάθε πόλη έχει το δικό της όνομα και κάθε περιοχή έχει και αυτή το δικό της όνομα. Έτσι δεν χανόμαστε, είτε είμαστε στην Αθήνα, είτε είμαστε σε οποιοδήποτε άλλο μέρος της Ελλάδας ή στο εξωτερικό.

Ανάλογα, υπάρχει και ένας Χάρτης της Ζωής, όπου ξεχωρίζουν οι διάφορες «περιοχές» και «υποπεριοχές» με το δικό τους όνομα. Όπως μαρτυράει και το όνομά του, ο χάρτης της ζωής είναι ένα εργαλείο που δείχνει και ονοματίζει τις διάφορες περιοχές της ζωής.

Μπορεί να μας βοηθήσει να δούμε το σύνολο της ζωής, να εντοπίσουμε τη θέση μας σε αυτή, καθώς και την απόσταση από εκεί που θέλουμε να φτάσουμε.

Στο coaching, στη θεραπεία και στους χώρους της αυτοβελτίωσης υπάρχουν πολλοί τέτοιοι χάρτες. Στη δική μας εκδοχή βρίσκουμε 3 βασικές περιοχές της ζωής (ατομική-κοινωνική-οικονομική ζωή). Κάθε περιοχή χωρίζεται σε μικρότερες υποπεριοχές.

Αξίζει να σημειωθεί ότι, η αξία του Χάρτη της Ζωής έγκειται στο πόσο πολύ και πόσο έξυπνα χρησιμοποιούμε αυτό το εργαλείο. Για παράδειγμα, στο coaching μπορούμε να δουλέψουμε ξεχωριστά και μεμονωμένα κάθε περιοχή ή τη σχέση που υπάρχει μεταξύ δύο υποπεριοχών. Επίσης, υπάρχει ένα μεγάλο εύρος τεχνικών και διαδικασιών που έχουν αναπτυχθεί αποκλειστικά στην NTM και χρησιμοποιούν αυτόν τον χάρτη.

Ο Χάρτης της Ζωής είναι μια ειδική παραλλαγή του Τροχού της Ζωής (wheel of life / coaching wheel / life balance wheel), που αποτελεί, χωρίς αμφιβολία, ένα από τα πιο γνωστά εργαλεία του σύγχρονου coaching. Ταυτόχρονα όμως έχει ουσιαστικές διαφορές, που το κάνουν ξεχωρίζει, όπως το ότι η έννοια της «Ψυχής» που βρίσκεται στο κέντρο όλων των περιοχών της ζωής, εκδηλώνεται σε όλες τις περιοχές και λειτουργεί ως άξονας…

–

Η Ψυχή ως άξονας των 3 Περιοχών της Ζωής

Στο κέντρο όλων των περιοχών βρίσκεται αυτό που ονομάζουμε Ψυχή. Έτσι ονομάζουμε τις λειτουργίες και το περιεχόμενο όλων των διανοητικών και συναισθηματικών φαινομένων που λαμβάνουν χώρα μέσα στον άνθρωπο.

Πιο συγκεκριμένα περιλαμβάνει:

• Το σύνολο των σκέψεων.
• Τα συναισθήματά και τα μετα-συναισθήματά μας.
• Τις επιθυμίες και τις ψυχικές μας τάσεις.
• Τις προσωπικές μας αξίες.
• Τις απόψεις μας για όλα τα θέματα στη ζωή, καθώς και την προσωπική μας φιλοσοφία για αυτήν.
• Τις πεποιθήσεις μας (συμπεριλαμβανομένης και της γνώσης που έχουμε).
• Το σύνολο των εμπειριών μας καθώς και ο τρόπος που μας έχουν επηρεάσει. Μεγάλη έμφαση δίνεται στην περίοδο της παιδική ηλικίας, στο γονεϊκό περιβάλλον, καθώς και σε όλα τα σημαντικά περιστατικά του παρελθόντος.
• άλλα παρεμφερή στοιχεία…

Η Ψυχή λειτουργεί ως άξονας για όλες τις περιοχές της ζωής. Καθορίζει τις επιλογές που κάνουμε, αυτά που θέλουμε, τους στόχους που βάζουμε, τον τρόπο που επικοινωνούμε και αυτό που τελικά βιώνουμε σε κάθε βήμα της ζωής.

Όπως είναι λογικό, ό,τι επιλέγουμε να κάνουμε σε κάθε περιοχή της ζωής, επηρεάζει και αυτό με την σειρά του την Ψυχή μας. Η σχέση είναι αμφίδρομη, όμως δεν επιδρούν το ένα με το άλλο στον ίδιο βαθμό.

Υπάρχουν μερικά σημαντικά σχετικά δεδομένα, τα οποία είναι καλό να κατανοούμε και να έχουμε στο μυαλό μας όταν εργαζόμαστε με αυτό το εργαλείο.

1. Η Ψυχή δεν είναι δραστηριότητα. Δεν «κάνουμε» κάτι. Εξελίσσεται ναι. Την βιώνουμε ναι. Την εξετάζουμε και την βλέπουμε να αλλάζει ναι… αλλά, δεν είναι κάτι που «κάνουμε» έξω από μας. Είναι μέσα μας. Είναι αυτό που είμαστε, περισσότερο από οτιδήποτε άλλο.
2. Ως εκ τούτου, η Ψυχή, κατά μία έννοια, έχει μηδενική αξία από μόνη της.
3. Η αξία της εμφανίζεται μέσα από τις επιλογές και τη δράση μας στις 3 Περιοχές της Ζωής.
4. Έτσι λοιπόν, η Ψυχή δεν αποτελεί «περιοχή» αλλά είναι το κεντρικό συστατικό μέρος του Χάρτη της Ζωής, όπως ακριβώς και ένας κανονικός χάρτης δεν έχει ιδιαίτερο νόημα, χωρίς τον λόγο για τον οποίο κοιτάμε αυτόν τον χάρτη!

Οι 3 Περιοχές της Ζωής

Υπάρχουν 3 διακριτές σφαίρες δραστηριότητας στη ζωή όλων των ανθρώπων. Κάθε μία περιοχή χωρίζεται σε υποπεριοχές, που με τη σειρά τους χωρίζονται σε ακόμα μικρότερες ενότητες.

Για λόγους ευκολίας του αναγνώστη, στο παρόν κείμενο δεν θα αναφερθώ ξανά στις «ενότητες». Περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να βρείτε στα σχετικά υλικά εκπαίδευσης.

Κάποιες σημειώσεις σχετικά:

1. Δεν είναι όλες οι περιοχές (και οι υποπεριοχές) ίδιας σημασίας για κάθε άνθρωπο. Η σπουδαιότητα διαφέρει από άνθρωπο σε άνθρωπο, αλλά και από χρονική περίοδο σε χρονική περίοδο για τον ίδιο άνθρωπο. Μπορεί σήμερα να μην με ενδιαφέρει η υποπεριοχή «Σχέση & Οικογένεια», αλλά σε έναν χρόνο να έχει γίνει σημαντικό θέμα στη ζωή μου.
   –
2. Οι περιοχές της ζωής δεν είναι αποκομμένες η μία από την άλλη. Αλληλοεπιδρούν μεταξύ τους. Για παράδειγμα, κάτι που συμβαίνει στην προσωπική μας ζωή επηρεάζει την απόδοση ή τους στόχους στην εργασία μας. Λιγότερο ή περισσότερο, η κάθε αλλαγή επηρεάζει και όλες τις άλλες περιοχές.

Ας δούμε ποιες είναι οι 3 βασικές περιοχές και οι υποπεριοχές τους:

–

1. ΑΤΟΜΙΚΗ ΖΩΗ (ή σχέση με τον εαυτό μου)

• • Υγεία & εμφάνιση
  • Προσωπικός χώρος & χρόνος

2. ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΖΩΗ (ή σχέσεις με τους άλλους)
   • Κύκλος φίλων
   • Σχέση & Οικογένεια
3. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΖΩΗ (ή η σχέση με το έργο και την αξία)
   • Καριέρα & Εργασία
   • Οικονομικά

Όπως έχουμε αναφέρει εκτενώς, στο κέντρο όλων αυτών υπάρχει το στοιχείο της Ψυχής. Αν και δεν αποτελεί «περιοχή» με την ευρύτερη έννοια, μπορούμε να δουλέψουμε σε κάθε ένα από αυτά τα 4 σημεία (1+3).

–

Αναζητήστε τα Αληθή Δεδομένα

Για κάθε περιοχή της ζωής υπάρχουν εκατοντάδες πηγές να αντλήσουμε δεδομένα. Για κάθε ένα υπάρχουν ολόκληρα επιστημονικά πεδία, ολοκληρωμένες τεχνολογίες και κάθε είδους  ειδικός.

Ένα από τα πιο υπεύθυνα και αποτελεσματικά πράγματα που μπορούμε να κάνουμε, αν θέλουμε να βελτιωθούμε σε ένα πεδίο, είναι να βρούμε και να μελετήσουμε τα σωστά δεδομένα, από έγκυρες πηγές. Να τα δοκιμάσουμε και να βρούμε αν και πως δουλεύουν για μας.

Στον αντίποδα, ένα από τα χειρότερα πράγματα που μπορούμε να κάνουμε, είναι να μελετήσουμε ψευδή δεδομένα, να πιστέψουμε ότι είναι αληθινά και να προσπαθήσουμε με αυτά να πετύχουμε αποτελέσματα.

Φίλτρα

Όταν εργαζόμαστε πάνω σε κάθε περιοχή, μπορούμε να δουλέψουμε με «φίλτρα», κάποια από τα οποία είναι τα παρακάτω:

Ας υποθέσουμε ότι θα δουλέψουμε την υποπεριοχή «Σχέση». Μία ενότητα (πιθανότητα εφαρμογής) είναι η περίπτωση που είμαστε μόνοι μας, αλλά που θα μας ενδιέφερε να έχουμε έναν σύντροφο στο άμεσο μέλλον.

1. Τωρινή κατάσταση σχετικά με την διάθεσή μου να έχω έναν σύντροφο.
2. Παλαιότερες εμπειρίες από σχέσεις και περιόδους που ήμουν μόνος και είχα διάθεση για έναν σύντροφο.
3. Πεποιθήσεις για τις σχέσεις, τους συντρόφους, το φλερτ, κ.λπ..
4. Αξιολόγηση σπουδαιότητας του θέματος για τη δική μου πραγματικότητα και ζωή.
5. Στρατηγικές δράσης, σχετικά με τις επιλογές μας σε κάθε στάδιο.
6. Βαθμός ικανοποίησης που βιώνουμε σήμερα.

Αυτά και πολλά ακόμα αποτελούν φίλτρα, που πρέπει να εξετάσουμε και να δουλέψουμε.

–

Ένα Σχόλιο για τον «Τροχό της Ζωής»

Αυτό το σχόλιο απευθύνεται προς τους συναδέλφους coach και θεραπευτές CBT, αλλά και προς οποιονδήποτε άλλον χρησιμοποιεί το εργαλείο «τροχός της ζωής».

Στον Τροχό της Ζωής υπάρχει μια περιοχή, που στα ελληνικά αναφέρεται (αποδίδεται) ως «χαρά της ζωής / δημιουργικότητα». Ένας coach με την παραδοσιακή εκπαίδευση, θα ζητήσει από τον πελάτη του να αξιολογήσει πόσο χαρούμενος είναι στη ζωή του. Η χαρά της ζωής όμως, δεν είναι περιοχή της ζωής. Ούτε η δημιουργικότητα είναι. Μπορεί να είναι η τέχνη, αλλά όχι η δημιουργικότητα.

Χαρά της ζωής είναι αυτό που αισθάνομαι όταν βιώνω επιθυμητές καταστάσεις στις περισσότερες περιοχές της ζωής μου και όταν τα εμπόδια και τα προβλήματα που έχω σε κάποιες άλλες περιοχές δεν είναι μεγάλα, σημαντικά ή ανυπέρβλητα.

Όταν ο πελάτης διαπιστώσει ότι δεν είναι χαρούμενος με τη ζωή του, αυτό που θα κάνει για να μπορέσει να νιώσει χαρά ξανά, είναι να κάνει νέες επιλογές και συγκεκριμένη δράση σε κάποια άλλη περιοχή από αυτές που δίνονται στον τροχό της ζωής. Για παράδειγμα, μπορεί να κάνει κάτι στην περιοχή των προσωπικών σχέσεων ή της οικογένειας ή της καριέρας του. Δεν μπορεί να κάνει κάτι απευθείας για την «χαρά της ζωής» χωρίς να κάνει κάτι σε μια άλλη περιοχή.

Αυτό που λέμε, με δύο λόγια, είναι ότι το εργαλείο παρουσιάζει ανόμοια πράγματα ως όμοια. Αρκετοί coach που διαθέτουν επιστημονική προσέγγιση, έχουν επισημάνει αυτό το γεγονός, αλλά είναι δύσκολο να αλλάξει κανείς κάτι που έχει γίνει ήδη δημοφιλές! 

Άλλο παράδειγμα:

Ένας άνθρωπος μπορεί να είναι δημιουργικός σε οποιαδήποτε περιοχή της ζωής του. Άλλος είναι στην εργασία του, άλλος στην τέχνη και άλλος στις κοινωνικές σχέσεις. Για αυτό το λόγο δεν είναι σωστό να βρίσκεται σε ένα εργαλείο, όπως ο τροχός της ζωής, ως μεμονωμένο στοιχείο.

Επιπλέον, η δημιουργικότητα δεν ισούται με ευτυχία. Ένας άνθρωπος μπορεί κάλλιστα να είναι δημιουργικός, αλλά δυστυχισμένος. Μπορεί επίσης να είναι ευτυχισμένος, αλλά καθόλου δημιουργικός. Συνεπώς η δημιουργικότητα δεν αποτελεί για όλους έναν παράγοντα για την ευτυχία. Δεν θα έπρεπε να βρίσκεται στην ίδια «περιοχή» με την «ευτυχία και ευχαρίστηση».

Αυτή η σύγχυση μπερδεύει τους ανθρώπους. Δεν τους βοηθάει να αξιοποιήσουν σωστά τη δύναμη, η οποία εμπεριέχεται στην ιδέα που βρίσκεται πίσω από αυτά τα εργαλεία.

Αρκετοί coach που μετεκπαιδεύω έχουν το ίδιο πρόβλημα. Μόλις αφαιρέσουμε όμως την σύγχυση, γίνονται πολύ πιο ικανοί να χρησιμοποιήσουν οποιαδήποτε βελτιωμένη παραλλαγή του τροχού, κάτι που γίνεται αμέσως αισθητό στις συνεδρίες που έχουν με τους πελάτες τους.

Φυσικά πολλοί επιλέγουν να χρησιμοποιήσουν τον Χάρτη της Ζωής όπως τον παρουσιάζουμε εδώ, αφού διαθέτει και επιπλέον στοιχεία.

–

Μια Πρακτική Εφαρμογή

Η αξία αυτού του εργαλείου γίνεται πιο εμφανής, όταν χρησιμοποιηθεί σε συνδυασμό με άλλες τεχνικές. Ως παράδειγμα, θα σας καταγράψω μια σειρά ερωτήσεων, που μπορείτε να κάνετε στον εαυτό σας για να δείτε πως δουλεύει.

Να θυμάστε ότι πρόκειται μόνο για μια άσκηση-δείγμα. Σε μια κανονική διαδικασία coaching, οι ερωτήσεις επιλέγονται και προσαρμόζονται για κάθε άνθρωπο και κάθε υπόθεση εξατομικευμένα.

Φανταστείτε ότι ένας coach σας κάνει την κάθε ερώτηση. Μετά από κάθε ερώτηση, κοιτάξτε μέσα σας. Προσπαθήστε να αναγνωρίσετε την απάντηση που εμφανίζεται μέσα σας. Μην ασκείτε πίεση στο μυαλό σας. Αν δεν βλέπετε καμία απάντηση, απλώς συνεχίστε στην επόμενη ερώτηση.

Καλή επιτυχία!

Να ξεκινάτε κάθε ερώτηση με την φράση:

 «Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να αλλάξεις…»

1. … σε σχέση με τον εαυτό σου;
2. … στην υγεία σου;
3. … στην διατροφή σου;
4. … στην ρουτίνα του ύπνου σου;
5. … στην άσκησή σου; (αν ισχύει)
6. … στην εμφάνισή σου;
7. … στο ντύσιμό σου;
8. … στον προσωπικό σου χώρο;
9. … στο πως αξιοποιείς τον προσωπικό σου χρόνο;
10. … στις σχέσεις με την οικογένειά σου; (γονείς, κλπ.)
11. … στις φιλικές σου σχέσεις;
12. … στη σχέση σου με τον σύντροφό σου;
13. … στη σεξουαλική σου ζωή;
14. … στην οικογενειακή σου ζωή; (αν ισχύει)
15. … σχετικά με το επάγγελμα που κάνεις;
16. … στην επαγγελματική σου πορεία;
17. … στην οικονομική σου κατάσταση;
18. … στην ικανότητά σου να διαχειρίζεσαι τα οικονομικά σου;
19. … στον τρόπο σκέψης σου;
20. … στην εκπαίδευσή σου;
21. … στην πνευματική σου ζωή; (αν ισχύει)
22. … στην έκφραση ή στη δημιουργικότητά σου;
23. … στα διανοητικά σου έργα ή στην τέχνη σου; (αν ισχύει)
24. … στον τρόπο που διαχειρίζεσαι το άγχος σου;
25. … στην ψυχική σου ευεξία;
26. … στο πως αισθάνεσαι για τον κόσμο, τους άλλους ανθρώπους, κ.λπ.;
27. … σχετικά με την ικανότητά σου να ελέγχεις ικανοποιητικά τη σκέψη και την προσοχή σου;
28. … σχετικά με την ικανότητά σου να σκέφτεσαι λογικά, να οργανώνεις αποτελεσματικά τη σκέψη σου και να έχεις δομή και τάξη στο νου σου;
29. … σχετικά με την ικανότητά σου να διαχειρίζεσαι τα συναισθήματά σου;
30. … σχετικά με την ικανότητά σου να επικοινωνείς σωστά και αποτελεσματικά;
31. … σχετικά με την ικανότητά σου να δημιουργείς καλές και φιλικές σχέσεις με τους άλλους;
32. … σχετικά με την ικανότητά σου να έλκεις τους επιθυμητούς συντρόφους;
33. … σχετικά με την ικανότητά σου να έλκεις προσοχή και υποστήριξη;
34. … πέρα από όσα είπαμε παραπάνω;

Ερωτήσεις, ο Δρόμος της Αυτοβελτίωσης

Ξεκινώντας με αυτές τις ερωτήσεις, μπορούμε να ανακαλύψουμε πολλές ενδιαφέρουσες πληροφορίες που ήδη κρύβουμε μέσα μας. Η αυτοβελτίωση, ως εκ τούτου και το coaching, βασίζεται στο να βελτιώσουμε ουσιαστικά την σχέση με τον εαυτό μας.

Τα περισσότερα προβλήματα δεν είναι προβλήματα του εξωτερικού κόσμου, αλλά του εσωτερικού κόσμου. Δεν ξέρουμε πώς να ακούμε τον εαυτό μας σωστά. Δεν ξέρουμε πώς να κάνουμε συζήτηση με τον εαυτό μας και σίγουρα δεν ξέρουμε πώς να συνεργαζόμαστε αβίαστα (υποσυνείδητο και συνειδητό).

Αυτές οι ικανότητες πρέπει να αναπτυχθούν αν θέλουμε να γίνουμε ικανότεροι και καλύτεροι άνθρωποι. Οι ερωτήσεις είναι ο καλύτερος τρόπος για να το πετύχουμε. Κάνουμε ερωτήσεις προς τα μέσα και «ακούμε» τις απαντήσεις.

Περιλαμβάνει την ικανότητα να μπορούμε να ακούμε οτιδήποτε, χωρίς να το επικρίνουμε. Να παραμένουμε ήρεμοι και να μην φοβόμαστε. Να διατηρούμε μια ευγενική, πρόθυμη και υπεύθυνη διάθεση απέναντι στον εσωτερικό μας κόσμο.

–

Επίλογος

Ο Χάρτης της Ζωής είναι ένα από τα εργαλεία που χρησιμοποιώ πολύ συχνά. Οι περισσότεροι τον βρίσκουν επίσης πολύ χρήσιμο και αποτελεσματικό επειδή τους βοηθάει. Βρίσκεται επίσης στο πρόγραμμα εκπαίδευσης, όπου επιμορφώνω άλλους επαγγελματίες coach, οι οποίοι έρχονται σε μένα για μετεκπαίδευση.

Μπορείτε και εσείς να το χρησιμοποιήσετε, για να εξετάσετε με οργανωμένο τρόπο την δική σας ζωή. Αν χρειάζεστε περισσότερες οδηγίες και υποστήριξη, μην διστάσετε να επικοινωνήσετε μαζί μου.

–

–

 Με αγάπη, Νάσος