Menu
Ένα Μοντέλο Coaching είναι μια μέθοδος, με την οποία βοηθούμε ένα άτομο να κατευθυνθεί προς την επιθυμητή για εκείνον κατάσταση.
Ο σκοπός των μοντέλων αυτών είναι να παρέχουν ένα χάρτη με σημάδια, ένα δοκιμασμένο μονοπάτι για να προσεγγίσουμε καταστάσεις, προβλήματα και προκλήσεις.
Τα βήματα που χαρακτηρίζουν τα περισσότερα από τα μοντέλα στα οποία θα αναφερθούμε σε αυτό το άρθρο είναι:
Η χρήση «μοντέλων» έγινε ιδιαίτερα δημοφιλής στο χώρο του business coaching, επειδή εκ φύσεως οι επιχειρήσεις είναι ένας χώρος που χαρακτηρίζεται από συστηματοποίηση, αριθμούς και οργάνωση.
Ένα μοντέλο προσφέρει προ-γνώση σχετικά με την κατεύθυνση της συζήτησης. Ο coach δεν χρειάζεται να δημιουργεί κάθε φορά εκ νέου κάθε βήμα. Επίσης, δίνει στο άτομο που δέχεται τη συνεδρία, μια αίσθηση ασφάλειας και σαφήνειας, ειδικά όταν έχει ενημερωθεί για τα βήματα της διαδικασίας από πριν.
Το να υπάρχουν από πριν κάποια συμφωνημένα βήματα και μια συγκεκριμένη διαδικασία, ελευθερώνει πολύτιμη προσοχή από τον coach και τον πελάτη, για να ασχοληθούν με την ουσία του coaching, δηλαδή την κοινή τους προσπάθεια να πετύχουν έναν επιθυμητό στόχο.
Στον χώρο του coaching έχει κυριαρχήσει η χρήση ακρωνύμων για την ονομασία των περισσότερων «μοντέλων». Οι λέξεις των οποίων τα αρχικά σχηματίζουν το ακρώνυμο, αποτελούν και την περιγραφή των βημάτων του εκάστοτε μοντέλου coaching.
Ας δούμε τώρα κάποια από τα πιο δημοφιλή μοντέλα:
G: Goal Setting / Εκπόνηση στόχων.
R: Reality / Ποια είναι η πραγματικότητα;
O: Obstacles & Options / Ποια είναι τα εμπόδια & οι διαθέσιμες επιλογές;
W: Will or What Action is Next / Επόμενη ενέργεια.
Το μοντέλο GROW είναι ίσως το πιο διαδεδομένο μοντέλο απ’ όλα και χρησιμοποιείται από πάρα πολλούς coach σε όλον τον κόσμο. Δεν είναι ξεκάθαρο ποιος σκέφτηκε πρώτος αυτή την ονομασία ή ποιος χρησιμοποίησε πρώτος αυτό το μοντέλο.
Σύμφωνα πάντως με πολλούς σύγχρονους coach, το μοντέλο αυτό είναι κάπως περιορισμένο, καθώς ο σχεδιασμός του δεν επιτρέπει ιδιαίτερα σύνθετη προσέγγιση στο θέμα της επίτευξης του τελικού στόχου.
Ως εκ τούτου, αυτό το μοντέλο βρίσκει συχνότερη εφαρμογή στον χώρο του business ή sports coaching, όπου τα επιθυμητά αποτελέσματα είναι πιο εύκολο να περιγραφούν και να μετρηθούν.
Διαβάστε περισσότερα για αυτό το μοντέλο.
A: Assessment of the reality / Ποια είναι η πραγματικότητα;
C: Create alternatives / Εκπόνηση εναλλακτικών σεναρίων.
H: Hone goals / Δημιουργία στόχων.
I: Initiate options / Ποιες είναι οι διαθέσιμες επιλογές;
E: Evaluate options / Αξιολόγηση αυτών των επιλογών.
V: Validate a plan / Εκπόνηση ενός πλάνου δράσης.
E: Encourage momentum / Δημιουργία μαζικών αποτελεσμάτων.
Το μοντέλο ACHIEVE δημιουργήθηκε από τους Fiona Eldridge και Dr. Sabine Sembkowski, σε μια προσπάθεια να βελτιώσουν τη μεθοδολογία του coaching και το μοντέλο GROW.
Η έρευνα διήρκησε περίπου ένα χρόνο (2002-3) και τα αποτελέσματα καταδεικνύουν ότι το αποτελεσματικό coaching εμπεριέχει κάποια στοιχεία, στα οποία δεν είχε δοθεί η κατάλληλη έμφαση στο παρελθόν.
Αυτά είναι:
Διαβάστε περισσότερα για αυτό το μοντέλο.
F: Framing / Πλαίσιο συζήτησης & αποσαφήνιση κατάστασης.
U: Understand the reality / Ποια είναι η πραγματικότητα;
E: Explore the desired state / Ποια είναι η πραγματικότητα & πιθανές λύσεις;
L: Lay out a success / Εκτέλεση ενός πλάνου δράσης με επιτυχία.
Το μοντέλο FUEL αναπτύχθηκε από τους John “Jack” Zenger και Kathleen Stinnett και παρουσιάζεται λεπτομερώς στο βιβλίο The Extraordinary Coach (Ο Εκπληκτικός Coach).
Σε αυτό το μοντέλο δίνεται έμφαση στην μη-παρεμβατικότητα κατά τη διάρκεια της συνεδρίας coaching. Ο coach κάνει ερωτήσεις που δεν κατευθύνουν τη σκέψη ή την προσοχή, αλλά χρησιμεύουν σαν κίνητρο για τον πελάτη, ώστε να εξερευνήσει μόνος του την κατάσταση και την επιθυμητή πορεία δράσης.
Ο σκοπός πίσω από αυτή τη διαδικασία είναι να αισθάνεται το άτομο υπεύθυνο και άξιο, τόσο για τις ενέργειες που θα επιλέξει να κάνει, όσο και για τα αποτελέσματα αυτών.
Ένα ακόμα χαρακτηριστικό αυτού του μοντέλου είναι η απουσία αξιολόγησης ή ανατροφοδότησης από τον coach, σε αντίθεση με προηγούμενα μοντέλα που εξετάσαμε. Εδώ ο coach δεν συμφωνεί, ούτε διαφωνεί με τον πελάτη, απλώς κάνει ερωτήσεις με σκοπό να καταλήξει ο πελάτης σε ένα επίπεδο βεβαιότητας σχετικά με την φύση της κατάστασης και την επιθυμητή πορεία δράσης.
Ο coach δέχεται αυτό που είναι αληθινό για τον πελάτη, τον βοηθάει να το κάνει και να μάθει ο ίδιος από την εμπειρία του. Κάποιες φορές είναι εξαιρετικά ωφέλιμη μια τέτοια προσέγγιση και σε αυτό βασίζεται το μοντέλο FUEL!
Διαβάστε περισσότερα για αυτό το μοντέλο.
O: Outcome that is expected / Επιθυμητό αποτέλεσμα.
S: Scaling the situation on 1-10 / Αξιολόγηση της παρούσας κατάστασης σε μια κλίμακα 1-10
K: Know-how / Τεχνογνωσία & πηγές πληροφόρησης.
A: Affirm plan & Take Action / Εκπόνηση σχεδίου & εκτέλεσή του.
R: Review / Αξιολόγηση & αναθεώρηση.
Το μοντέλο OSKAR είναι γνωστό ως μία προσέγγιση που εστιάζει στη λύση και τα αποτελέσματα. Το πρώτο βήμα είναι ο καθορισμός του επιθυμητού στόχου ή κατάστασης, με ακρίβεια και καθαρότητα.
Στη συνέχεια εξετάζεται πόσο κοντά ή μακριά βρίσκεται ο πελάτης σήμερα από την πραγματοποίηση αυτού του στόχου, σε μια κλίμακα αξιολόγησης από το 1 ως το 10.
Μετά γίνονται κάποιες υποθέσεις για τις πληροφορίες και τη γνώση που θα βοηθήσουν την άνοδο σε αυτή την κλίμακα.
Στο επόμενο βήμα γίνεται μια αναζήτηση, για να βρεθούν ποιες επιλογές και στοιχεία έχουν βοηθήσει μέχρι σήμερα για να φτάσει ο πελάτης ως εδώ, καθώς και ποιες επιλογές και στοιχεία μπορούν να βοηθήσουν να καλυφθεί η απόσταση από την παρούσα κατάσταση μέχρι την επιθυμητή κατάσταση.
Μέσα από δοκιμή και αξιολόγηση, ο πελάτης και ο coach βρίσκουν ποιες επιλογές βοηθούν στην επίτευξη του επιθυμητού στόχου και ποιες όχι. Το μοντέλο αυτό είναι ένας κύκλος ξανά και ξανά, μέχρι να επιτευχθεί το επιθυμητό αποτέλεσμα.
Διαβάστε περισσότερα για αυτό το μοντέλο.
C: Contracting / Συμβολή.
L: Listening / Ακρόαση.
E: Exploring / Ποιες είναι οι διαθέσιμες επιλογές;
A: Action / Δράση.
R: Review / Αξιολόγηση & αναθεώρηση.
Το μοντέλο CLEAR αναπτύχθηκε από τον καθηγητή Peter Hawkins στα μέσα του 1980 και αποτελεί την βάση του μοντέλου GROW που είδαμε παραπάνω.
Σχεδιάστηκε αρχικά για τον χώρο των επιχειρήσεων και ως εκ τούτου διαθέτει ξεκάθαρα τεχνοκρατική δομή, εστιασμένη στη λογική και την δράση. Δεν διαφέρει σημαντικά από τα κλασικά μοντέλα coaching, καθώς εστιάζει στην ανάλυση της κατάστασης, στην εκπόνηση στόχων και πλάνου δράσης και στην μετέπειτα παρακολούθηση και αξιολόγηση των αποτελεσμάτων.
Ως σχόλιο να πούμε ότι τα μοντέλα που ξεκίνησαν «από» και «για» τον κόσμο των επιχειρήσεων, δεν εμβαθύνουν τόσο πολύ στην ψυχολογική και συναισθηματική αυτοβελτίωση των ατόμων για τους ίδιους, αλλά στην ανάπτυξή τους με γνώμονα κάποιους στόχους… όπως όμως γνωρίζουμε, η ζωή δεν αποτελείται μόνο από αντικειμενικούς στόχους, αλλά και από συναισθήματα, καταστάσεις και σχέσεις.
Είναι επικίνδυνο να ασχολούμαστε με όλες τις προκλήσεις της ζωής σα να είναι στόχοι. Σίγουρα συμβαίνει αυτό,, αλλά με αυτόν τον τρόπο εργαζόμαστε αγνοώντας κάποια σημαντικά επίπεδα, τα οποία είναι εξίσου απαραίτητα για την υγιή ισορροπία και εσωτερική πληρότητα.
Διαβάστε περισσότερα για αυτό το μοντέλο.
S: Subject / Προσδιορισμός θέματος.
T: Target / Επιθυμητός στόχος.
E: Emotion / Σχετικό συναίσθημα.
P: Perception / Σχετική αντίληψη, ιδέες, πεποιθήσεις.
P: Plan / Εκπόνηση πλάνου δράσης.
P: Pace / Προσδιορισμός ρυθμού δράσης.
A: Adapt or Act / Εκτέλεση ενεργειών.
Το μοντέλο STEPPPA εστιάζει στα συναισθήματα και θεωρεί ότι αυτά έχουν θεμελιώδη σημασία για μπορέσει ο πελάτης να πετύχει μακροχρόνιες και ριζικές αλλαγές.
Στο βήμα 3 (σχετικό συναίσθημα) μπορούν να αξιοποιηθούν σημαντικά εργαλεία από τον κόσμο της ψυχοθεραπείας. Συνήθως, οι επαγγελματίες που μιλάνε για Psychology Coaching, αναφέρονται στην πραγματικότητα στην χρήση του μοντέλου STEPPPA.
Ο coach βοηθάει τον πελάτη να έρθει σε επαφή με τα συναισθήματα που σχετίζονται με την επιθυμητή κατάσταση-στόχο και να τα χρησιμοποιήσει στην προσπάθειά του. Παράλληλα αναζητάει συναισθήματα που τον σταματούν και προσπαθεί να μειώσει την επιρροή τους έμμεσα ή άμεσα.
Διαβάστε περισσότερα για αυτό το μοντέλο.
Υπάρχουν ακόμα αρκετά μοντέλα coaching, που είναι όμοια ή λιγότερο δημοφιλή από αυτά που είδαμε παραπάνω. Θα κάνω μια σύντομη αναφορά σε αυτά, ειδικά αφού εγώ προσωπικά χρησιμοποιώ και κάποια από αυτά, ταυτόχρονα με τα παραπάνω.
Μια προσέγγιση που βασίζεται στην φιλοσοφία της ενσυνείδησης και αναπτύχθηκε κυρίως από όσους έχουν έρθει σε επαφή με την μελέτη της ανθρώπινης συμπεριφοράς και διάνοιας μέσω των αρχών του βουδισμού.
Ο βουδισμός, απαλλαγμένος από την θρησκευτική γλώσσα της εποχής, αποτελεί ίσως μια από τις σπουδαιότερες σπουδές πάνω στην ανθρώπινη ψυχολογία.
Μια από τις ενδείξεις για την υπεράσπιση αυτής της άποψης, είναι το γεγονός ότι οι δάσκαλοι του βουδισμού βρίσκονται σε συνεχή συνεργασία με διακεκριμένους επιστήμονες αναζητώντας βαθύτερη κατανόηση σε φαινόμενα που έχουν την άμεση εμπειρία αλλά όχι τη διανοητική αντίληψη.
Μια τέτοια περίπτωση είναι η συνεργασία του Δαλάι Λάμα με τον αναγνωρισμένο ψυχολόγο και δάσκαλο μου Paul Ekman.
Αυτή η προσέγγιση βασίζεται φυσικά στις αρχές της Γνωσιακής Συμπεριφορικής Θεραπείας (CBT). Εδώ ασχολούμαστε περισσότερο με τις βασικές πεποιθήσεις, που συνήθως είναι υποσυνείδητες και διαμορφώνουν τις επιλογές της συμπεριφοράς των ατόμων.
Πεποίθηση είναι μια βαθιά ριζωμένη άποψη, κλειδωμένη από το συναίσθημα και συνήθως κρυμμένη από τη συνείδηση. Η ιδέα είναι ότι η ικανότητα του ατόμου μπλοκάρεται και ορίζεται από τις πεποιθήσεις που έχει.
Για να πετύχουμε σημαντικές αλλαγές, πρέπει να αλλάξουμε τις βαθύτερες και πιο θεμελιώδεις ιδέες του ατόμου, δηλαδή τις πεποιθήσεις.
Όπως και στην περίπτωση της γνωσιακής συμπεριφορικής θεραπείας, έτσι και πολλές θεωρίες σχετικά με την ανθρώπινη συμπεριφορά έχουν μετατραπεί σε μοντέλα coaching, για τις ανάγκες των σύγχρονων ανθρώπων.
Δεν είναι όλα τα μοντέλα το ίδιο αποτελεσματικά σε όλους τους ανθρώπους. Εξαρτάται τόσο από την κατανόηση και την εμπειρία του coach, όσο και από την ιδιοσυγκρασία και τις ανάγκες του πελάτη.
Πιστεύω ιδιαίτερα στις συνθετικές και «κατά περίπτωση» προσεγγίσεις. Έχω εκπαιδευτεί επισήμως στα περισσότερα από αυτά τα μοντέλα και όπως αναφέρω και σε άλλα κείμενα, μια συνεδρία με σένα μπορεί να είναι εντελώς διαφορετική από μια συνεδρία με τον Γιώργο, ή τη Μαρία, ή οποιονδήποτε άλλον…
