Menu
Με αυτό το βιβλίο ο Richard Dawkins (Ρίτσαρντ Ντόκινς) κατάφερε δύο πολύ σημαντικά πράγματα:
Αυτό το δεύτερο σημείο αποτελεί κατά τη γνώμη μου και τον λόγο που το βιβλίο έγινε γνωστό, είτε επειδή το λάτρεψαν, είτε επειδή το μίσησαν.
Μελετώντας το προσεκτικά θα ανακαλύψουμε έναν εντελώς νέο τρόπο κατανόησης τους περιβάλλοντος και της ζωής. Αν κάποιος θέλει να ξεκινήσει το ταξίδι του στην σύγχρονη βιολογία τότε το βιβλίο με τον τίτλο «Το Εγωιστικό Γονίδιο» είναι το πλέον κατάλληλο.
Είναι γραμμένο με τρόπο ώστε να μπορεί να διαβαστεί και να γίνει κατανοητό ακόμη και από κάποιον που δεν διαθέτει ακαδημαϊκή μόρφωση στην επιστήμη της βιολογίας. Αυτό βέβαια δεν καθιστά το βιβλίο «εύκολο» ή «ελαφρύ».
Δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά το 1975, και έχει σκαρφαλώσει πολλές φορές στην κορυφή των best sellers. Η μία έκδοση ακολουθεί την επόμενη και συνεχίζει και πουλάει χιλιάδες αντίτυπα μέχρι και σήμερα που γράφω αυτό το άρθρο.
Σε αυτό το βιβλίο, ο Ντόκινς έχει καταφέρει να εισάγει την εξελικτική βιολογία στην πολιτισμική ανάλυση. Ένα τέτοιο εγχείρημα ήταν φιλόδοξο και όπως κάθε τι καινούριο αντιμετώπισε αντίσταση και άρνηση, ωστόσο 40 χρόνια μετά η θεωρία που ανέπτυξε παραμένει στέρεα.
Ο Ντόκινς χτίζει πάνω στη θεωρία του της εξέλιξης που έγινε ευρύτερα γνωστή από τον Κάρολο Δαρβίνο. Παρ’ όλα αυτά δεν επαναλαμβάνει τα ίδια, αλλά προσεγγίζει το αντικείμενο από μία νέα, σχεδόν επαναστατική οπτική!
Στις σελίδες του βιβλίου εμφανίζονται μερικές ενδιαφέρουσες ιδέες, στις οποίες θα ήθελα να σταθώ:
Η βασική ιδέα του βιβλίου –στην οποία άλλωστε οφείλει την επιτυχία του- είναι η εξής:
Η εξέλιξη δεν γίνεται με γνώμονα την επιβίωση του ατόμου, δηλαδή του ενιαίου οργανισμού, αλλά με γνώμονα την επιβίωση του γονιδίου.
Αρχικά μπορεί να μην κατανοούμε τον λόγο που μια τέτοια παρατήρηση είναι σημαντική για εμάς, όμως καθώς προχωράμε τη μελέτη, διαπιστώνουμε όλο και περισσότερο, ότι αυτή η θεωρία μπορεί να εξηγήσει φαινόμενα που προηγουμένως δεν μπορούσαμε. Επιπλέον, είμαστε πλέον σε θέση να προβλέψουμε καλύτερα τι θα συμβεί σε έναν οργανισμό και ποια χαρακτηριστικά θα συνεχίσουν στις επόμενες γενιές.
Πιο απλά, λέμε ότι τα επιτυχημένα γονίδια συνεχίζουν μέσω της αναπαραγωγής στις επόμενες γενιές, ενώ τα αποτυχημένα εξαλείφονται σιγά σιγά.
Στο παρελθόν η προσοχή των βιολόγων ήταν στο «άτομο». Τώρα όμως, η επιστημονική κοινότητα έχει μετατοπίσει την προσοχή της περισσότερο στους «στόχους των γονιδίων». Η διαφορά προοπτικής είναι μεγάλη!
Ας εξετάσουμε κάποιες έννοιες.
Ένα γονίδιο δεν είναι πραγματικά εγωιστικό, ωστόσο η συμπεριφορά του θα μπορούσε να χαρακτηριστεί έτσι. Σίγουρα η λέξη τραβάει την προσοχή μας!
Ο Ντόκινς μας λέει ότι η φυσική επιλογή δεν ενδιαφέρεται για το πως μεταφέρονται τα γονίδια από τη μία γενιά στην επόμενη, αλλά μόνο ότι απλά θα το κάνουν.
Στον κόσμο της βιολογικής επιβίωσης η ηθική, η δικαιοσύνη και άλλες σχετικές έννοιες δεν αποτελούν κανόνα, αλλά την εξαίρεση. Το μόνο που έχει σημασία είναι να καταφέρει ένα γονίδιο να περάσει στην επόμενη γενιά. Οτιδήποτε άλλο είναι ελάσσονος σημασίας (δηλαδή ασήμαντο).
Όσο πιθανότερο είναι για ένα γονίδιο να μεταδοθεί, τόσο περισσότερες είναι και οι πιθανότητες ότι ένα συγκεκριμένο γενετικό γνώρισμα (η λειτουργία που επιτελεί το εκάστοτε γονίδιο) θα εξαπλωθεί και τελικά θα γίνει κυρίαρχο σε ολόκληρο τον πληθυσμό.
Εάν δε, το ζώο ή το άτομο που μεταφέρει αυτό το γονίδιο υποφέρει ή πεθάνει στη διαδικασία, η φυσική επιλογή και πάλι δεν νοιάζεται για το γεγονός αυτό.
Κατά καιρούς η φυσική εξέλιξη μπορεί να επιλέξει είδη συμπεριφορών (γενετικά γνωρίσματα), τα οποία μπορεί να είναι επιβλαβή για τον οργανισμό, αρκεί ο οργανισμός να εκτελεί το «καθήκον» του για μεταφορά των σχετικών γονιδίων στην επόμενη γενιά.
Μην σας τρομάζει ο τίτλος. Στην επιστήμη δεν ασχολούμαστε αν κάτι φαίνεται όμορφο ή όχι, αλλά κατά πόσο περιγράφει ορθότερα την πραγματικότητα.
Ο Ντόκινς είναι από τους πρώτους επιστήμονες που μιλήσαν ανοιχτά για την εγωιστική φύση του ανθρώπου, η οποία αν και ίσως μας ακούγεται άδικη, έχει μια καλή βάση επιχειρηματολογίας. Φυσικά αυτό δημιούργησε πολλές αντιδράσεις, ειδικά από τον χώρο της θρησκείας.
Μια πληθώρα παρατηρήσεων μας έχουν οδηγήσει στο συμπέρασμα ότι αυτές οι αντίθετες θέσεις (ερμηνείες) κατά κάποιο τρόπο συνυπάρχουν. Η συνύπαρξη εννοιών που φιλολογικά εμφανίζονται ως αντίθετες αποτελεί σημαντική διανοητική διάσταση και ανοίγει νέους ορίζοντες στην κατανόηση του κόσμου.
Συνεχίζουμε πάλι στο βιβλίο μας, μετά την μικρή αυτή παρένθεση.
Ο Ντόκινς μας λέει ότι τα ανθρώπινα όντα είναι εγωιστικά με όψη ανιδιοτέλειας (σαν συμπεριφορά), μόνο όταν και όπου αυτή βοηθάει την επιβίωσή τους.
Σύμφωνα με τη γραμμή συλλογισμού που ακολουθεί, βλέπουμε ότι οι άνθρωποι συχνά δημιουργούν μια ισχυρή ανιδιοτελή εικόνα, την στιγμή που στο παρασκήνιο δρουν εντελώς εγωιστικά, εξυπηρετώντας μόνο τα δικά τους συμφέροντα.
Με αυτή την στρατηγική αποκομίζουν περισσότερα οφέλη από το περιβάλλον, με το μικρότερο δυνατό κόστος. Κατά κάποιο τρόπο μοιάζει με έναν αγώνα «σκληρής πώλησης», όπου το κάθε μέλος της συναλλαγής προσπαθεί να κλείσει την συμφωνία προς δικό του όφελος.
Στη συνέχεια εξηγεί ότι οποιαδήποτε άλλη μορφή ζωής γύρω μας, ειδικά αν προέρχεται από το ίδιο είδος (για εμάς εννοείται κάθε άλλος άνθρωπος), μπορεί να γίνει εχθρός στον αγώνα για την επιβίωση και την μεταβίβαση των γονιδίων μας στις επόμενες γενιές.
Την ίδια στιγμή μας εξηγεί την αρετή της ανιδιοτέλειας μέσα από ένα πιο εγωιστικό πρίσμα. Η εξήγησή του συμφωνεί με τα περισσότερα ευρήματα και παρά την πιθανή αρχική άρνηση που θα αισθανθούμε, σας καλώ να κοιτάξετε βαθύτερα στη θεωρία του.
Στηριζόμενος στην υπόθεση του βρετανού θεωρητικού της εξελικτικής βιολογίας William Donald Hamilton (Γουίλιαμ Ντόναλτ Χάμιλτον), μας λέει ότι ένα άτομο δεν επιθυμεί στην πραγματικότητα να αυξήσει τον αριθμό των παιδιών του, αλλά να αυξήσει τα μέσα και την ταχύτητα διάδοσης αυτών. Αυτό πρακτικά, προκαλεί μια έντονη ποικιλομορφία στις επιλογές μας, καθώς εξηγεί κάποιες αλτρουιστικές συμπεριφορές.
Για παράδειγμα, η φροντίδα ενός αδελφού έχει γενετικό νόημα καθώς τα παιδιά του πρόκειται να μοιραστούν το 1/4 των γονιδίων μας. Αυτό σημαίνει ότι το 1/4 των γονιδίων που φέρουμε μέσα στο σώμα μας, «επιθυμούν» διακαώς να βοηθήσουν τα βιολογικά μας αδέλφια.
Κοιτώντας πιο μακροσκοπικά, παρατηρούμε ότι μοιραζόμαστε αναπόφευκτα κάποια κοινά γονίδια με κάθε άλλον ανθρώπινο που είναι ζωντανός. Κάτω από αυτό το πρίσμα μπορούμε να καταλάβουμε γιατί ένας άνθρωπος νιώθει πιο σημαντική την διάσωση ενός άλλου ανθρώπου, έναντι ενός ζώου ή φυτού.
Με τα ζώα μοιραζόμαστε λιγότερα κοινά γονίδια, ενώ με την χλωρίδα ακόμα λιγότερα. Ωστόσο, χωρίς εξαίρεση, όλες οι μορφές ζωής μοιράζονται κάποια κοινά γονίδια.
Η «βοήθεια», η «καλοσύνη» και ο «αλτρουισμός» αποκτούν πλέον μια νέα διάσταση, υπό το πρίσμα ότι στην ουσία τα γονίδια προσπαθούν απλώς να προστατεύσουν τα δικά τους αντίγραφα.
ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ: Τα όμοια μεταξύ τους γονίδια δεν έχουν τη σχέση που έχουμε εμείς με τα αδέλφια μας ή με τους γονείς και τα παιδιά μας. Πρόκειται για 99,99% πανομοιότυπα αντίγραφα. Φανταστείτε δηλαδή ότι γεννιέται κάποιος που στην όψη, την καρδιά και το μυαλό είναι ίδιος με σας! Δεν είναι αδελφός σας… αλλά περισσότερο μια προέκταση του εαυτού σας.
Λειτουργείτε με τον ίδιο τρόπο, σκέφτεστε με τον ίδιο τρόπο, νιώθετε περίπου τα ίδια πράγματα. Είναι βέβαιο ότι θα θέλατε την επιβίωσή του περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον στον κόσμο, γιατί μέσω αυτού επιβιώνετε εσείς!
Τα γονίδια προστατεύουν τους κλώνους τους, όχι τα αδέλφια ή τα ξαδέλφια τους. Για αυτό ο Ντόκινς μιλάει για «εγωισμό» στη συμπεριφορά των γονιδίων.
Φυσικά τα γονίδια δεν μπορούν να κάνουν κάτι άλλο. Ακολουθούν βασικές ορμές που έχουν μέσα τους, όπως ακριβώς ένα ηλεκτρονικό μηχάνημα τρέχει ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα. Είναι αδύνατο για το μηχάνημα να ξεφύγει από το πρόγραμμά του… εκτός εάν, όπως ανακαλύπτουμε στη συνέχεια, συμπεριλάβει ένα νέο πρόγραμμα που αξιολογεί και παρεμβαίνει στα άλλα προγράμματα!
Από την άποψη των εγωιστικών γονιδίων (γενετική προσέγγιση), υπάρχουν πολλά πράγματα που μπορούν να διχάσουν ένα ζευγάρι.
Για παράδειγμα, ενώ και οι δύο επιθυμούν το καλό των παιδιών τους, θα μπορούσε κανείς εύκολα να «κερδίσει» δωρεάν επιβίωση, επενδύοντας λιγότερο από τον άλλο σύντροφο στο ίδιο παιδί. Ο άλλος σύντροφος στην προσπάθεια του να βοηθήσει τα δικά του γονίδια αναγκάζεται να βοηθήσει και τα γονίδια του άλλου γονιού. Έτσι ο πρώτος γονιός, που θα λέγαμε ότι είναι πιο εγωιστής (!!!), μπορεί τώρα να επενδύσει την ενέργειά του στην εύρεση νέων συντρόφων και τη δημιουργία νέων απογόνων.
Μεταξύ των δύο φύλων υπάρχει πάντα ένας συνεχής «ανταγωνισμός». Και οι δύο, ο καθένας με τον τρόπο του, προσπαθούν να φανούν καλύτεροι από αυτό το οποίο είναι πραγματικά, ώστε να προσελκύσουν τον καλύτερο δυνατό σύντροφο.
Κάτι τέτοιο είναι στην ουσία εξαπάτηση, καθώς όπως είπαμε, παρουσιάζονται ανύπαρκτα χαρακτηριστικά και ικανότητες με σκοπό το καλύτερο δυνατό ζευγάρωμα.
Στον αντίποδα, όταν δεχόμαστε φλερτ, πρέπει να μπορούμε να διακρίνουμε αν ο υποψήφιος σύντροφος διαθέτει όντως τα χαρακτηριστικά που «διαφημίζει» ή προσπαθεί να μας εξαπατήσει.
Αυτή η διαδικασία γίνεται υποσυνείδητα. Κανένας μας δεν σκέφτεται ότι εξαπατάει τον άλλον, παρ’ όλο που στην πραγματικότητα το κάνουμε σχεδόν σε κάθε σχετική επαφή μας.
Οι άντρες τείνουν (πάντοτε υποσυνείδητα) να δείξουν περισσότερη δύναμη και αυξημένους επιβιωτικούς πόρους (χρήματα, εξουσία, θάρρος, ικανότητες). Οι γυναίκες τείνουν (υποσυνείδητα) να φαίνονται λιγότερο σεξουαλικές από όσο πραγματικά είναι και περισσότερο συντηρητικές, έτσι ώστε οι άντρες να θέλουν να τις παντρευτούν και να επενδύσουν σε εκείνες, χωρίς να φοβούνται ότι μπορεί η σύντροφός τους να κυοφορήσει ένα ξένο παιδί.
Πρωταρχικά, κάθε γονέας ενδιαφέρεται να εξασφαλίσει την καλύτερη δυνατή επιβίωση για όσο το δυνατόν περισσότερα από τα παιδιά του.
Εντούτοις, σε κάποιες δύσκολες καταστάσεις, μπορεί να θυσιάσει έναν από τους απογόνους του αν είναι πολύ αδύναμος, ώστε να αυξήσει τις πιθανότητες επιβίωσης των άλλων απογόνων.
Τα παιδιά εμφανίζουν και αυτά με τη σειρά τους διάφορες στρατηγικές στην προσπάθεια τους για επιβίωση. Σε κάποιο βαθμό πολεμάνε τα αδέλφια τους, ώστε να εξασφαλίσουν για τον εαυτό τους περισσότερη προσοχή, περισσότερη ενέργεια και περισσότερες πιθανότητες επιβίωσης.
Όλες αυτές οι σχέσεις παρουσιάζουν κάτι κοινό: η διαμάχη και η όποια βοήθεια και συνεργασία εξυπηρετούν κατά βάση την προσπάθεια των γονιδίων για επιβίωση και διάδοση των αντιγράφων τους.
Εδώ ο Ντόκινς μας μιλάει για την αρχική, φαινομενικά αλτρουιστική σχέση που δημιουργείται ανάμεσα στα μέλη μιας ομάδας. Ο καθένας φαίνεται να βοηθάει τον άλλον και όλοι όλους.
Αυτή η συμπεριφορά στην πραγματικότητα στοχεύει και πάλι στην εγωιστική επιθυμία των γονιδίων (και των ατόμων) να αυξήσουν τις δικές τους πιθανότητες επιβίωσης.
Ελπίζω ότι μέχρι τώρα έχετε αποβάλει την αρνητική χροιά που έχει η λέξη «εγωιστικό» σε αυτό το κείμενο. Υπάρχει κάτι το «ιερό» στο να θέλει κάποιος ή κάτι να επιβιώσει. Η επιθυμία για ζωή είναι χαρακτηριστικό της ψυχικής υγείας, ενώ η εξασθένηση αυτής της επιθυμίας ονομάζεται «παραφροσύνη».
Σε αυτό το σημείο ο συγγραφέας χρησιμοποιεί τμήματα της Θεωρίας Παιγνίων για να εξηγήσει γιατί συνήθως, οι άνθρωποι έχουν συμφέρον από τη συμμετοχή τους σε ομάδες. Αυτό στη συνέχεια καταδεικνύει γιατί η κοινωνική συμπεριφορά θεωρείται «καλή», ενώ η αντικοινωνική συμπεριφορά θεωρείται λιγότερο καλή!
Η Θεωρία Παιγνίων είναι ένα σύστημα μελέτης και ανάλυσης των αποφάσεων που λαμβάνει ένα άτομο ή μια ομάδα όταν αλληλοεπιδρά με άλλα άτομα ή ομάδες. Ξεκίνησε ως κλάδος των οικονομικών, αλλά στην πορεία χρησιμοποιήθηκε και σε άλλους κλάδους όπως η βιολογία, η κοινωνιολογία και η πολιτική.
Δεν χρειάζεται να αναφέρω ότι σας παροτρύνω ανεπιφύλακτα να μελετήσετε το θέμα, καθώς είναι άκρως συναρπαστικό και χρήσιμο!
Στην Θεωρία Παιγνίων υπάρχει ένα διάσημο «δίλημμα», κάτι σαν παιχνίδι ή παζλ που χρησιμοποιείται για να δοκιμάσει διαφορετικές στρατηγικές με μαθηματικά μοντέλα.
Αυτό που αναφέρει ο Ντόκινς είναι το παράδειγμα που ονομάζεται το Δίλημμα του Φυλακισμένου δείτε σχετικό βίντεο στα αγγλικά).
Σύμφωνα με πειράματα που έχουν γίνει, ξανά και ξανά, η καλύτερη στρατηγική για να πετύχουμε σε όσο το δυνατόν περισσότερες σχέσεις (δεν έχει σημασία το είδος τους), ονομάζεται στα ελληνικά «Μία σου και Μία μου» ή «Οφθαλμός αντί Οφθαλμού» και στα αγγλικά «Tit for Tat». Πρόκειται –περιέργως- για μια από τις απλούστερες στρατηγικές που προτάθηκαν σε αυτά τα πειράματα.
Σε αυτήν και όλες τις παρόμοιες στρατηγικές υπάρχουν πάντοτε δύο επιλογές: να βοηθήσω ή να ζημιώσω. Τα «παιχνίδι» παίζεται σε γύρους, έτσι οι κινήσεις που γίνονται επηρεάζουν και τις επόμενες κινήσεις.
Κάθε στρατηγική έχει τους δικούς της κανόνες. Άλλη προβλέπει ότι θα ξεκινήσει με το να ζημιώσει την απέναντι πλευρά της σχέσης ώστε να κερδίσει ένα προβάδισμα. Άλλη ότι θα αντιδράσει με συγκεκριμένο τρόπο, αν η άλλη πλευρά κάνει το ένα ή το άλλο στον προηγούμενο γύρο.
Η στρατηγική που έχει αποδειχτεί επανειλημμένα ως η καλύτερα ενάντια σε όλες τις άλλες στρατηγικές είναι όπως είπαμε η «Μία μου και Μία σου»
Σε αυτήν λοιπόν, ξεκινάμε με το να βοηθήσουμε την άλλη πλευρά. Η αρχική μας πρόθεση είναι να βοηθήσουμε. Αν η άλλη πλευρά μας «ζημιώσει», δηλαδή κάνει μια κίνηση επίθεσης πρώτη, τότε κάνουμε και εμείς το ίδιο.
Μετά, αν αλλάξει συμπεριφορά και βοηθήσει, τότε βοηθάμε και εμείς. Στην ουσία αντιγράφουμε την τελευταία κίνηση της άλλης πλευράς και αν είμαστε οι πρώτοι διαλέγουμε να βοηθήσουμε.
Φαίνεται αρκετά απλή στρατηγική, έτσι δεν είναι;
Αληθινά κοινωνικά πειράματα δείχνουν ότι μια τέτοια στρατηγική είναι συνήθως επιτυχημένη φόρμουλα για τις ανθρώπινες σχέσεις.
Φυσικά από την εποχή του βιβλίου έχουν υπάρξει σημαντικές εξελίξεις στον κλάδο της Θεωρίας Παιγνίων, αλλά η παραπάνω αναφορά αποτελεί κλασική αναφορά, από την οποία κανείς αξίζει να ξεκινήσει.
Όταν αναλογιστούμε συνειδητά αυτές τις στρατηγικές και εξετάσουμε τις δικές μας επιλογές μπορούμε να αποφασίσουμε να αλλάξουμε κάτι! Η συνεργασία από μέρους μας κάνει την άλλη πλευρά πιο πρόθυμη να συνεργαστεί. Είναι ο πιο εύκολος δρόμος για να κερδίσουμε και οι δύο πλευρές τα περισσότερα.
Οι άνθρωποι έγιναν πολύπλοκοι όταν άρχισαν να σχηματίζουν οργανωμένες κοινωνίες. Ο πολιτισμός έχει το περίεργο χαρακτηριστικό, ότι είναι αποτέλεσμα της συνειδητής προσπάθειας και των γονιδιακών προσταγών, που συχνά παραβιάζει αυτό που ονομάζουμε «στόχους των γονιδίων».
Ένα παράδειγμα είναι η χρήση αντισυλληπτικών και το υλικό πορνογραφίας, που παραβιάζει βασικές αρχές της ανθρώπινης σεξουαλικότητας. Το υποσυνείδητο, που είναι στην πραγματικότητα υπεύθυνο για τη σεξουαλικότητα και την αναπαραγωγή, δεν μπορεί να αντιληφθεί την ύπαρξη αυτών των πολιτιστικών εξελίξεων. Πολλά παραδείγματα φαίνονται να παραβιάζουν τις επιταγές της φύσης και γνωρίζουμε ότι από αυτή τη σύγκρουση γεννιούνται ποικίλα φαινόμενα.
Όπως λέει ο Ντόκινς, είναι σημαντικό ότι ο άνθρωπος εξέλιξε νεότερα και διαφορετικά στρώματα εγκεφάλου, αυτό που ονομάζουμε «νεοφλοιός» (ή neo-cortex στα αγγλικά).
Αυτό το τμήμα φαίνεται να μας επιτρέπει να κάνουμε κάτι συναρπαστικό, μια παύση στη διαδικασία σκέψης-δράσης, ώστε να εξετάσουμε τις προθέσεις και τις σκέψεις μας, να κατανοήσουμε τι θέλει το σώμα και το μυαλό μας (δηλαδή τα γονίδιά μας) και να αποφασίσουμε αν θέλουμε να συνεργαστούμε ή να αντισταθούμε.
Αυτή η ικανότητα, θεωρεί ο συγγραφέας μας, ότι είναι η βασική δύναμη του ανθρώπινου είδους, έναντι όλων των άλλων μορφών ζωής.
Όλοι αγαπάμε τη ζάχαρη, για παράδειγμα, λόγω της φυσικής εξέλιξης, αλλά μπορούμε να αναγκάσουμε τον εαυτό μας να φάει λιγότερη όταν διαπιστώνουμε ότι πλέον δεν εξυπηρετεί της ανάγκες του σώματός μας.
Για μένα αυτό το βιβλίο μου άνοιξε τις πόρτες σε ένα νέο κόσμο γνώσης και κατανόησης. Νομίζω ότι είναι ένα καλό παράδειγμα παρουσίασης επιστημονικών γνώσεων με τρόπο ισορροπημένο και κατανοητό, χωρίς όμως να θυσιάζει κάτι από την ακρίβεια της επιστήμης.
Ο κλάδος της βιολογίας είναι σημαντικός στην κατανόηση της συμπεριφοράς μας. Ως αποτέλεσμα, πολλοί βιολόγοι συνεργάζονται με κοινωνιολόγους και ψυχολόγους για να διεξάγουν σημαντικά πειράματα που αλλάζουν τον τρόπο που βλέπουμε τον κόσμο.
Έχουμε ακόμα πολλά να μάθουμε για την ακριβή λειτουργία της ανθρώπινης διάνοιας και θα έλεγα ότι είναι ο ομορφότερος και πιο συναρπαστικός αγώνας του ανθρώπου.
Σημείωση: Το συγκεκριμένο άρθρο, έγινε με την πολύτιμη βοήθεια του φίλου και συνεργάτη Αντρέα Κατσιμίδη.
